Kazimierz Gustaw Zemła, 2020 (1-1/1)
Wywiad metodą oral history z Kazimierzem Gustawem Zemłą przeprowadziła Maja Śmigielska w ramach projektu Historie Mówione Nowoczesności w 2020 roku w domu profesora w Warszawie. Nagranie audio.
Wywiad przeprowadzono: 30.01.2020.
I część: I. 21 min 51 s.
Łączny czas nagrania: 21 min 51 s.
Kazimierz Gustaw Zemła – rzeźbiarz, specjalizuje się w rzeźbie pomnikowej, sakralnej i studyjno-kameralnej. Jego twórczość charakteryzują silne poczucie dramatyzmu, metaforyczność i symboliczny charakter formy. Jest ona głęboko chrześcijańska, zakorzeniona jednocześnie w tradycji antycznej.
Urodził się 1 listopada 1931 roku w Jasienicy Rosielnej, wychował w Brzozowie niedaleko Sanoka. Po wojnie wraz z matką osiedlił się we Wrocławiu, tam chodził do liceum sztuk plastycznych. Duży wpływ na jego rozwój artystyczny miały należące do jego starszego brata podręczniki do łaciny z antycznymi ilustracjami oraz wizyty w barokowym kościele, gdzie oglądał rzeźby, obrazy i freski.
W latach 1952–1958 studiował w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych na Wydziale Rzeźby pod kierunkiem profesora Franciszka Strynkiewicza i profesor Ludwiki Nitschowej. Jego pracą dyplomową była Pieta. Od ukończenia studiów do 2002 roku pracował jako wykładowca na Wydziale Rzeźby i Malarstwa ASP. Był też prorektorem, a następnie dziekanem Wydziału Rzeźby. Tytuł profesora zwyczajnego otrzymał w 1988 roku. Miał dwadzieścia wystaw indywidualnych w Polsce i zagranicą. Jest członkiem Polskiej Akademii Umiejętności.
Swój najwybitniejszy pomnik zrealizował w Katowicach – to „Skrzydlaty”, upamiętniający powstańców śląskich (1967). Rzeźba przedstawia trzy masywy przypominające skrzydła rozpostarte do lotu, symbolizujące trzy powstania śląskie: z lat 1919, 1920 i 1921. Jest to również pomnik dla ojca rzeźbiarza – Piotra – który walczył w powstaniach.
Zemła zaprojektował także słynną statuetkę Nagrody Literackiej „Nike”. Jest autorem pomnika na grobie Tony’ego Halika (2002) na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie. Inspirację kulturą antyczną widać na przykład w wykutym w białym marmurze karraryjskim pomniku Bitwy o Monte Cassino (1999) stojącym na obrzeżu Ogrodu Krasińskich. Strzaskana kolumna ze skrzydłami przypomina posąg Nike z Samotraki. Zemła jest też autorem pomnika ku czci inżyniera Ernesta Malinowskiego w peruwiańskich Andach – najwyżej stojącego pomnika na świecie.
Artysta był wielokrotnie odznaczany. M.in. w 2011 roku prezydent Bronisław Komorowski nadał mu Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski „w uznaniu wybitnych zasług dla kultury polskiej, za osiągnięcia w twórczości artystycznej oraz pracy dydaktycznej”.
Autorka biogramu: Maja Śmigielska.
