Włodzimierz Borowski, Paweł Freisler, Jan Świdziński, I CZYSZCZENIE SZTUKI, 1972 (1-10/10)
„Czyszczenie sztuki” to nazwa dwudniowej imprezy artystycznej, która odbyła się 5 i 6 maja 1972 roku w Sigmie, Galerii i na Małym Dziedzińcu Uniwersytetu Warszawskiego. Pomysłodawcami byli: Włodzimierz Borowski, Paweł Freisler i Jan Świdziński, których wsparli inni członkowie Komitetu Organizacyjnego: Marek Konieczny, Przemysław Kwiek, Anita Thierry i Krzysztof Zarębski. W ramach „Czyszczenia sztuki” odbyły się odrębne prezentacje autorskie, znane dzięki skrupulatnemu zapisowi Anity Thierry.
„Prowadzenie przez Freislera „Galerii” na Krakowskim Przedmieściu od marca 1972 roku było permanentnym eksperymentem instytucjonalnym i konceptualnym. Wcześniej, od 1971 roku, artysta współpracował z Ośrodkiem Kultury Studentów Uniwersytetu Warszawskiego Sigma, znajdującym się w podziemiu budynku Uniwersytetu, pomiędzy Krakowskim Przedmieściem a Małym Dziedzińcem. Działając w teatrze przy Sigmie, organizował tam słynne „wieczory czwartkowe” z udziałem plastyków i muzyków. Później kontynuował tę działalność w „Galerii”, prowadząc oba ośrodki jednocześnie.
Podobnie jak we wcześniejszych projektach artysty, również w przypadku „Galerii” trwała gra zmiennych relacji – substytutów, negacji, referencji – między pojęciową ideą a odpowiednikiem fizycznym. Nazwę „Galeria” Freisler ujął w cudzysłów zarówno po to, by odebrać dosłowność pojęciu, jak i po to, by pozbawić „fizycznej dosłowności” instytucję. „Galeria” stanowiła ramy, w których artysta urzeczywistnił swoją fascynację upływem czasu, zaznaczonym wynikiem jednego zdarzenia z drugiego. Była archiwum gestu wywołujących kolejne gesty i zdarzenia. (…) Wokół „Galerii” powstawało środowisko, budowały się więzi, impreza „Czyszczenie sztuki”, podczas której „Galeria” została fizycznie odrzucona i przeniesiona na poziom wyobraźni. Charakterystyczny dla Freislera był format czasowy tego przedsięwzięcia.
„Czyszczenie sztuki” było wydarzeniem ważnym dla określania całej sytuacji artystycznej początku lat 70. Stanowiło wspólną prezentację aktywności dwóch równoległych nurtów awangardy – postesencjalistycznego i pragmatycznego. Nurt pierwszy reprezentowany przez Ewę Partum, Marka Koniecznego, Włodzimierza Borowskiego, Pawła Freislera, dążył do faktycznego oczyszczenia działalności artystycznej z wszelkich zewnętrznych uwarunkowań mogących ją „zabrudzić”, uczynić łatwą w konsumpcji. Drugi nurt, reprezentowany przez Warsztat Formy Filmowej (m.in. Józefa Robakowskiego, Pawła Kwieka) i duet KwieKulik (Zofię Kulik i Przemysława Kwieka), pragnął po „oczyszczeniu sztuki” przez artystów pierwszego nurtu ponownie umieścić ją w rzeczywistości, w fizyczności oczyszczonej z ideologii. Artyści ci dążyli do oczyszczenia rzeczywistości z wszelkich idealistycznych projekcji i otwarcia jej na nowe relacje i funkcje, tym razem narzucone przez artystów. Impreza „Czyszczenie sztuki” – ze względu na współistnienie tych dwóch nurtów polskiej neoawangardy – była specyficzną kontynuacją Zjazdu Marzycieli, który odbył się w Galerii EL w Elblągu w 1971 roku podczas IV Biennale Form Przestrzennych”.
[Łukasz Ronduda. Sztuka lat 70. Awangarda. Jelenia, Góra, Warszawa 2009]
