Filmoteka Muzeum

Światowej rangi impreza artystyczna miała być w zamierzeniu Warpechowskiego końcem jego 20-letniej działalności na polu sztuki performance i znaczyć zwrot w kierunku czegoś zupełnie nowego. Tak się jednak nie stało. By dostać się do Kassel, artysta musiał stawić czoła licznym trudnościom administracyjnym, które piętrzyło przed nim Ministerstwo Kultury i Sztuki PRL. W sali Friederizianum Warpechowski chcąc zaprezentować dorobek na arenie międzynarodowej przedstawił retrospektywę swoich najważniejszych dokonań performerskich.

W materiale przedstawiono najpierw krótką dokumentację performance’u Ryba – woda, zaprezentowanego po raz pierwszy w Biurze Poezji w Warszawie w 1972 roku, w którym „prawdziwa” obecność wody zestawiona została z jej „pojęciową obecnością” w formie napisu na kartce papieru. Wyraźnie widać tu charakterystyczne dla działań artysty dążenie do zderzenia różnych poziomów realności. Kładąc na tejże kartce żywą rybę i pozwalając jej udusić się artysta daje wyraz wypaczeniu naszego sposobu pojmowania zjawisk i rzeczy, naznaczonego postępującą dominacją pojęciowości nad realnością. Działa ku przestrodze: „podobnie jak ryba nie przeżyje zanurzenia w takiej iluzorycznej, pojęciowej wodzie – tak ludzie nie przeżyją długo w pozornie prawdziwej, racjonalnej rzeczywistości”.

Kolejny performance utrwalony w materiale to Avanti poppolo!, mający w Kassel swoją premierę. Warpechowski posłużył się tu gipsową figurką człowieka, którą popychał po namalowanej na papierze strzałce do „celu”, przy dźwiękach robotniczej pieśni „Avanti poppolo. Bandiera Rossa!”. Końcem jej drogi – celem – okazał się upadek ze stołu i roztrzaskanie na kawałki, na co artysta zareagował rozpaczą i donośnym lamentem. Ukazanie procesu bezmyślnego podążania do wyznaczonego przez ideologię celu, który mimo swojej iluzoryczności zaczyna się w końcu jawić jako realny i naturalny, jak też dobór muzyki, nadają sytuacji wykreowanej przez artystę wymiar nie tylko refleksji egzystencjalnej, lecz także dosadnego komentarza politycznego.

Warpechowski przystępuje następnie do działań, których esencją jest „hipostazowanie nicości”. Przedstawia planszę opisującą przebieg sytuacji zbliżonej do tej wykreowanej przez niego po raz pierwszy w 1973 roku podczas Lubelskiej Wiosny Teatralnej pod nazwą Nic + Nic + Nic + Nic. Działanie obejmowało wycięcie napisu Nic na głowie artysty, ułożenie napisu Nic z odciętych włosów i wreszcie podpalenie włosów, tak by nic nie pozostało.

W tym duchu, podczas Dokumenta VIII Warpechowski powtórzył także swój silnie inspirowany Lao Tse – Księgą Przemian oraz buddyjskimi medytacjami nad pustką performance Uwolnienie użyteczności. Jego momentem kulminacyjnym jest stłuczenie glinianego dzbana oraz następujące w tym momencie tytułowe „uwolnienie”, pozwalające artyście pokazać „czystą użyteczność”. Czytelne jest tu odniesienie do „dzbana Heideggera”, którym filozof posłużył się, by uchwycić ideę rzeczowości.

Kolejne działanie stanowi nawiązanie do performance’u Marsz. Tym razem artysta maszeruje wojskowym krokiem z figurką człowieka przywiązaną do nogi. Po chwili odwiązuje ją, polewa jej głowę naftą i usiłuje podpalić. Naftą zwilża też własne włosy, które po chwili stają w płomieniach.

Oprócz wymienionych działań, Warpechowski powtórzył też w Kassel performance Dialog z rybą, Gwóźdź + krzyż historiozoficznyChampion. Jego wystąpienie spotkało się z bardzo entuzjastycznym przyjęciem, a prasa niemiecka okrzyknęła go klasykiem performance’u.

Opis na podstawie: Ł. Ronduda, Sztuka polska lat 70. Awangarda, Warszawa 2009; Z. Warpechowski, Zasobnik. Autorski opis trzydziestu lat drogi życia poprzez sztukę performance, Gdańsk 1998.
 

(ŁM)

Rok powstania: 1987
Czas trwania: 7\'08\"
Język: różne
Miejsce: Dokumenta VIII Kassel, Niemcy
Oryginalne media: VHS

© Zbigniew Warpechowski

Data nabycia: 27.10.2011
Sposób nabycia: depozyt
Forma własności: depozyt