Filmoteka Muzeum

Akcja Marsz wykonana w Stuttgarcie stanowi jeden z najbardziej jaskrawych przykładów wykorzystania przez artystę języka agresji i autoagresji w celu wzmocnienia przesłania płynącego z działania artystycznego. Jest także rozwinięciem performance’u z 1983 roku z BWA w Lublinie, którego pełne wykonanie zostało uniemożliwione przez grupę chuliganów nasłanych przez SB.

Znajdując się poza zasięgiem działania służb, Warpechowski postanowił zrealizować działanie do końca. Usiadł na krześle, mając u stóp talerz z naftą i papierowego ptaszka, naprzeciwko klatki z żywym ptakiem, do którego nóżki przymocowana została taśma długości ok. 3 m.

Pierwsza część działania polegała na szarpaniu własnych włosów, po czym artysta rozpoczął „dialog” z zamkniętym w klatce ptaszkiem, nawiązując do inscenizowanych wcześniej przez siebie „dialogów z rybami” (np. podczas Lubelskiej Wiosny Teatralnej w 1973 roku). Początkowo czule wypowiadał do niego słowa I love you, które jednak stopniowo zyskiwały coraz surowszy wydźwięk, by zabrzmieć w końcu jak wojskowa komenda.

Wyjąwszy ptaszka z klatki, artysta przywiązał sobie taśmę do buta i rozpoczął „marsz”, ciągnąc za sobą ptaszka, podrywanego co chwilę do lotu. Po jakimś czasie odciął wstążkę od buta, pochylił się nad talerzem z naftą i wtarł ją sobie we włosy, które następnie podpalił ku przerażeniu zgromadzonych. Niezwłocznie opuścił salę.

Sytuacje, w których artysta przemawiał językiem agresji często miały wymiar egzystencjalny. Palenie włosów było też jednym z zabiegów służących urealnieniu pojęcia nicości. Tu jednak mamy do czynienia także z wyraźnym przesłaniem politycznym i aktem protestu przeciwko trwającemu w Polsce stanowi wojennemu.

Papierowy ptak (w lubelskiej BWA był to nakręcany ptak-zabawka) jest „tym, co komuna chciała zrobić z człowiekiem, ptakiem prawdziwym i wolnym”. Życie żywego ptaka pozostaje zaś całkowicie uzależnione od przebiegu wojskowej marszruty inscenizowanej przez artystę.

O ile performance w Lublinie został przerwany wbrew woli artysty („Zwyciężył ptaszek nakręcany”), o tyle sytuacja wykreowana w Stuttgarcie odbiła się niezwykle szerokim echem na świecie, zaś zdjęcie artysty z płonącymi włosami weszło w poczet ikon sztuki performance (np. zostało zamieszczone na okładce Performance Ritual Process Elisabeth Jappe z 1993 roku).

Opis na podstawie: Z. Warpechowski, Zasobnik. Autorski opis trzydziestu lat drogi życia poprzez sztukę performance, Gdańsk 1998.
 

(ŁM)

Rok powstania: 1984
Czas trwania: 8'43"
Język: angielski
Miejsce: Kuenstlerhaus Stuttgart
Oryginalne media: VHS

© Zbigniew Warpechowski

Data nabycia: 27.10.2011
Sposób nabycia: depozyt
Forma własności: depozyt

PROGRAMY FILMOWE Z TĄ PRACĄ