Grupy przedszkolne i szkolne na wszystkich poziomach nauczania zapraszamy do Muzeum nad Wisłą na lekcje towarzyszące wystawie „Niepodległe. Kobiety a dyskurs narodowy”.
Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie włącza się tą wystawą w obchody stulecia niepodległości Polski. To próba przyjrzenia się roli, jaką w dwudziestowiecznych narracjach narodowowyzwoleńczych odgrywają kobiety.
Wystawa odwołuje się do różnych tradycji niepodległościowych na świecie: poczynając od 1918 roku, poprzez rok 1945, który zapoczątkował dekolonizację Południa, po rok 1989, wyznaczający koniec reżimu komunistycznego w Europie i dający początek nowej, globalnej epoce w dziejach świata. W swej podróży przez różne geografie i momenty historyczne wystawa opowiada o upłciowieniu narracji historycznych, które wykluczają i pomijają kobiety, dając tym samym prymat męskiej wizji świata.
Propozycje tematów lekcji dla poszczególnych grup wiekowych:
Przedszkole (5-6 lat)
Była sobie artystka…
Wspólnie zastanowimy się, kim jest artysta i czym dokładnie się zajmuje. Środowisko artystyczne objaśnią nam bohaterki – artystki reprezentujące różne formy sztuki: Olga Boznańska, Zofia Stryjeńska, Katarzyna Kobro i Zofia Rydet. Zajęcia rozpoczniemy od ilustrowanej bajki o Oldze, Zośce, Kasi i Zosi oraz ich artystycznych przygodach, które przybliżą nam realia i sytuacje, z jakimi musiały się zmierzyć jako kobiety. Te historie zainspirują nas do stworzenia strojów dla naszych bohaterek. Za ich pomocą pokażemy ich supermoce i osiągnięcia.
Klasy 1-3 SP (6-10 lat)
Niewidzialne bohaterki
W utrwalonej historii kobiety stają się często bohaterkami drugiego planu. Niby są, ale zawsze w tle lub na obrzeżach wielkich wydarzeń. Z jakichś niejasnych powodów znikają. Gdzie się wtedy podziewają? Czy możemy je z powrotem przywołać? Podczas warsztatów poznamy bohaterki z przeszłości i ich losy. Zastanowimy się nad nową, plastyczną formą upamiętnienia ich życia i odważnych czynów.
Supermoce sztuki
Według jednych sztuka może zmieniać świat, według innych jest bezużyteczna. Jednego jesteśmy pewni – tkwi w niej siła opowieści. Nie dokonuje ona może rewolucji, ale wpływa na nas – na to, co i jak myślimy o świecie. Podczas lekcji poznamy sztukę, która mówi bardzo ważne rzeczy o kobietach. Sztukę, która powtarza: dziewczyny i chłopcy mają jednakową moc!
Klasy 4-6 SP (10-12 lat)
Historia (bez) kobiet
Jak wyglądałby świat bez kobiet? Czy możliwa jest historia bez kobiet? A gdyby ktoś wpadł na pomysł wymazania kobiet z podręczników? Szczególnie, że nie wymagałoby to wielkiego wysiłku, bo tak naprawdę kobiet w podręcznikach prawie nie ma. Tylko dlaczego tak jest? Czy kobiety w mniejszym stopniu zasługują na to, by uznać je za bohaterki? A może rzadziej dokonują wielkich czynów? Wystawa „Niepodległe” pomoże nam z uważnością przyjrzeć się historii: zbadać kiedy, jak i dlaczego (nie) mówi się o kobietach.
Co to jest (nie)podległość?
Kiedy państwo jest niepodległe? Czy człowiek też może być niepodległy? Co trzeba zrobić, by na miano bohatera zasłużyć? Na te trudne pytania spróbujemy wspólnie odpowiedzieć podczas zajęć. Słowo „niepodległość” słyszymy w roku szczególnej rocznicy wyjątkowo często. Wielką historię warto jednak uzupełnić o refleksję nad tym, czym jest podległość, która częściej kryje się w szczegółach, jest może mniej widoczna, a jednak silnie obecna. To właśnie ona wynika z dzielenia ludzi ze względu na płeć, kolor skóry, pochodzenie czy narodowość.
Klasy 7-8 SP / Klasa 3 gimnazjum (13-15 lat)
Polonia i jej siostry
W sztuce często można trafić na obrazy symboliczne, ukazujące Polskę jako kobietę. Polonia przybiera różne postaci – kobiety szlachetnej, zniewolonej, otoczonej miłującym narodem. Trudno jednak ten powszechny w ikonografii narodowej motyw odnieść do rzeczywistości, w której kobietom bardzo trudno jest trafić na karty wielkiej historii. Kobieta i kobiecość wygodne są jako idee, ale już nie jako konkretne postaci z krwi i kości. Podczas lekcji przyjrzymy się sztuce od romantyzmu do współczesności, zastanawiając się krytycznie nad tym, jak i dlaczego kształtują się nasze potoczne wyobrażenia wokół historii i jej bohaterek.
Kto pilnuje porządku?
Czy kobiety i mężczyźni są równi? Czy niepodległe państwo gwarantuje swoim obywatelom i obywatelkom jednakową wolność? Wystawa „Niepodległe” pomoże nam przyjrzeć się mechanizmom przypisującym odmienne role i możliwości kobietom i mężczyznom. Badając sztukę, zmierzymy się przede wszystkim z historią. Sprawdzimy też, co oznacza pojęcie porządku. Choć słowo to budzi pozytywne skojarzenia, w praktyce, w wielu swoich odsłonach opiera się na nierównościach i dominacji mężczyzn w sferze publicznej.
Licea i technika (16-19 lat)
Archeologia nierówności
Badania archeologiczne dotyczą najczęściej odległej przeszłości człowieka. Na warsztatach chcemy zbadać co oznacza słowo nierówność, w jaki sposób może się przejawiać i w jakich kontekstach historycznych możemy o niej mówić. Nierówność interesować nas będzie głównie w kategoriach podziałów płciowych – stereotypów, tradycyjnych ról kobiecych i męskich, ich konstruktów i pozycji społecznej. Archeologia – kojarzona z dogłębnymi poszukiwaniami i podróżami w czasie – być może pozwoli nam przyjrzeć się źródłom ludzkiej nierówności i sprawdzić, czemu służy podtrzymywanie jej w mocy.
Hakowanie kanonu
Kanon wyznacza granice między tym, co godne upamiętnienia, a tym co można puścić w niepamięć. Kanon wskazuje na to, co ważne i co powszechnie znane. Jednocześnie jednak wyklucza historie ludzi, którzy nie pasują, nie mieszczą się w przyjętych ramach. Na zajęciach spróbujemy sprawdzić, na jakich założeniach i wartościach zbudowane są kanony historyczne – o kim mówi się w kontekście niepodległości kraju, kto reprezentuje waleczny naród oraz w jaki sposób powstaje panteon narodowych bohaterów. Na wystawie przekonamy się, jak współczesna sztuka stara się hakować obowiązujący kanon i tym samym zwracać uwagę na jego ograniczenia.
(Nie)męskie bohaterstwo
Czy bohaterstwo mężczyzn różni się od bohaterstwa kobiet? Dlaczego tak rzadko czytamy w szkolnych podręcznikach do historii o kobietach? Kiedy i w jaki sposób kobiety pojawiają się w historycznych narracjach? Wystawa „Niepodległe” to okazja, by krytycznym okiem spojrzeć na nasze codzienne wyobrażenia dziejów świata i Polski. To szczególna propozycja zanurzenia się w historie opowiadane z perspektywy kobiet. Przyglądając się niewidzialnym bohaterkom z przeszłości, spróbujemy zastanowić się, w jaki sposób zbudowane są narodowe narracje i kogo realnie reprezentują.