What a Woman Made. Kobiece wideo w Polsce lat 70.
Wykład Mariki Kuźmicz
Barbara Kozłowska, Punkt widzenia, 1979. Dzięki uprzejmości Zbigniewa Makarewicza i Fundacji Arton
Zapraszamy na wykład historyczki sztuki, kuratorki, wykładowczyni i dziekany Wydziału Badań Artystycznych i Studiów Kuratorskich ASP w Warszawie, Mariki Kuźmicz.
„Już samo wzięcie kamery wideo do ręki było gestem feministycznym”. To słowa Ilene Segalove, amerykańskiej artystki konceptualnej i twórczyni wideo. Są one niezwykle adekwatne zarówno w kontekście sztuki tworzonej przez kobiety w tym medium w USA, Kanadzie czy Europie Zachodniej, jak również w odniesieniu do kobiecego wideo Europy Środkowo-Wschodniej.
Wideo często jest postrzegane jako medium demokratyczne, łatwo dostępne, łatwe do wykonania, przez co inkluzyjne – o tworzenia prac wystarczyło mieć przenośną kamerę. Ten jednak warunek w latach 60. czy 70. był niemal niemożliwy do wypełnienia przez twórczynie żyjące i tworzące w krajach za żelazną kurtyną, w tym w Polsce. Niedostępność tego typu sprzętu dotyczyła oczywiście zarówno kobiet jak i mężczyzn, ale to właśnie kobiety miały zdecydowanie większe trudności w podejmowaniu studiów w Szkole Filmowej w Łodzi, a to właśnie ten ośrodek stał się miejscem związanym z początkami historii polskiego wideo. Pomimo tego artystki znajdowały sposoby na to, aby zrealizować swoje prace za pośrednictwem kaset i przenośnych kamer.
Historia kobiecego wideo w Polsce jest nadal nieopisana, pełna białych plam, niemniej jednak w ostatnich latach prowadzona jest intensywna kwerenda. Ten długofalowy research prowadzi do odnajdywania marginalizowanych dotąd lub całkowicie zapomnianych twórczyń. Ich indywidualne historie i historie powstawania ich prac, składają się na panoramę kobiecego wideo w Polsce, która okazuje się być dużo szersza i bardziej zróżnicowana, niż jeszcze kilka lat temu wskazywał na to stan badań. W przypadku polskich twórczyń „gest feministyczny” wspomniany przez Segalove ma bardzo szerokie znaczenie. Tworzone w Polsce w latach 70. prace wideo niekoniecznie odnosiły się w swojej warstwie wizualnej i symbolicznej do funkcjonowania kobiet na gruncie społecznym czy prywatnym, ale już sam fakt ich wykonania miało mocny potencjał emancypacyjny.
Dr Marika Kuźmicz – historyczka sztuki, kuratorka, wykładowczyni, dziekana Wydziału Badań Artystycznych i Studiów Kuratorskich ASP w Warszawie, wykładowczyni Collegium Civitas, badaczka sztuki artystek. Prezeska Fundacji Arton (od 2011 r.), organizacji zajmującej się opracowywaniem archiwów artystek i artystów lat 70. oraz Fundacji im. Edwarda Hartwiga (od 2017). Dwukrotna stypendystka MKiDN, stypendystka Miasta St. Warszawy. Autorka i redaktorka licznych książek o sztuce, w ostatnim czasie m.in. „Ludmiła Popiel Jerzy Fedorowicz” (2019), „Edward Hartwig. Fotografiki” (2019), „Jan Dobkowski” (2020), „Barbara Kozłowska” (2020), „Paweł Kwiek. Zrobić niemożliwe światło” (2021), „Tapta” (2021). Pomysłodawczyni i koordynatorka bazy www.forgottenheritage.eu. W ramach działalności Instytutu Susch prowadzi długofalowy research poświęcony twórczości artystek z Europy Środkowo-Wschodniej.