Archiwum Anki Ptaszkowkskiej
Premiera

Wystawa Anki Ptaszkowskiej w Muzeum nad Wisłą dobiegła końca. Zapraszamy do odwiedzenia strony Muzeum w zakładce Archiwa Artystek i Arystów, gdzie premierę ma Archiwum Anki Ptaszkowskiej.

Archiwum Anki Ptaszkowskiej dokumentuje „życie w sztuce” krytyczki, kuratorki, galerzystki i bliskiej współpracowniczki kilkunastu artystów w Polsce i we Francji. Obejmuje materiały z lat 1956-2015. Archiwum opracowane przez kuratorkę Marię Matuszkiewicz, prezentujemy wedle porządku nadanego mu przez Ankę Ptaszkowską. Jest ono z natury wybiórcze, bo odpowiada zainteresowaniom i wyborom swojej twórczyni. Zebrane w Archiwum fotografie, katalogi, listy i dokumenty dają wgląd w idee bliskie Ptaszkowskiej, pokazują intensywność jej działania, ogromną liczbę podejmowanych inicjatyw, rozległą międzynarodową sieć kontaktów i współpracowników, a także osobisty charakter wielu relacji. Ptaszkowska odegrała twórczą rolę w polskich i międzynarodowych środowiskach artystycznych, szukając niezależnych sposobów funkcjonowania sztuki, współtworząc eksperymentalne instytucje, pisząc manifesty i tworząc teoretyczne ramy dla sztuki w działaniu w artystami, inicjując spotkania i łącząc postaci z różnych środowisk i pokoleń.

Kuratorka: Maria Matuszkiewicz

Współpraca i koordynacja ze strony Archiwów Artystek i Artystów MSN: Magdalena Drągowska, Malwina Gwiazdowska, Maciej Harland-Parzydło

Anka Ptaszkowska urodziła się w Warszawie w17 grudnia 1935 roku. Jest córką Aliny Mierzejewskiej i Stefana Ptaszkowskiego (zginął w 1939 roku w bitwie pod Wytycznem), siostrą Teresy. W dzieciństwie mieszkała w Zalesiu Górnym w domu zbudowanym przez jej matkę podczas okupacji niemieckiej.

Po ukończeniu szkoły studiowała historię na Uniwersytecie Warszawskim, z którego po roku ją wyrzucono (nie chciała wstać podczas śpiewania Międzynarodówki). Ukończyła historię sztuki na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (KUL), a pracę magisterską, monografię Tadeusza Kantora, pisała pod kierunkiem profesora Jacka Woźniakowskiego. W czasie studiów KUL-u należała – wraz z m.in. Jerzym Ludwińskim, Włodzimierzem Borowskim – do Grupy „Zamek”, jednej z niewielu wówczas niezależnych grup artystycznych, działającej początkowo jako Koło Młodych Plastyków. Grupa istniała do 1960 roku. W wydawanym przez jej członków czasopiśmie „Struktury” Ptaszkowska opublikowała swój pierwszy artykuł: „Klasyka czy awangarda?” o Henryku Stażewskim.

Po ukończeniu studiów wróciła do Warszawy, gdzie wraz z Jerzym Ludwińskim i Wiesławem Borowskim (również członkami Grupy Zamek) oraz Mariuszem Tchorkiem angażowali się w działalność Galerii Krzywe Koło prowadzonej przez Mariana Bogusza. Pracowała na Uniwersytecie Warszawskim w Zespole Studiów nad Polskim Średniowieczem. W 1962 roku Ptaszkowska wzięła ślub z Edwardem Krasińskim i zamieszkali w domu w Zalesiu. Tam urodziła się ich córka Paulina.

W 1966 roku, wraz z krytykami Wiesławem Borowskim i Mariuszem Tchorkiem, Ptaszkowska założyła Galerię Foksal w Warszawie, współtworząc jej program i pisząc manifesty. Przyjaźniła się z Henrykiem Stażewskim i Marią Ewą Łunkiewicz-Rogoyską, których pracownia w Warszawie była jednym z ważniejszych miejsc dla środowiska artystycznego w Warszawie. W domu w Zalesiu odbywały się częste spotkania towarzyskie, między innymi bal „Pożegnanie wiosny”(czerwiec 1968), będący kontrowersyjną reakcją środowiska na wydarzenia marcowe 1968 roku. Wspierała, chwilami wbrew otoczeniu, funkcjonującego na marginesie artystycznym i społecznym Krzysztofa Niemczyka, pisarza, malarza i autora skandalicznych w owych czasach działań w przestrzeni publicznej. Blisko współpracowała i przyjaźniła się z Tadeuszem Kantorem, z którym weszła w głęboki spór dotyczący zasad funkcjonowania Galerii Foksal oraz roli tworzących ją krytyków. W 1970 roku w wyniku narastającego wewnątrz Galerii Foksal konfliktu, Anka Ptaszkowska wraz z fotografem Eustachym Kossakowskim wyjechała do Paryża. Tam nawiązała współpracę z artystą Danielem Burenem i krytykiem Michelem Claura, i przy ich udziale stworzyła w latach 70. dwie eksperymentalne instytucje. Pierwszą była konceptualną galeria numerowana, której każda kolejna manifestacja – mogła nią być wystawa, debata, ankieta, projekt wystawy lub wysyłka zaproszenia – opatrzona była kolejnym numerem od 1 do 36 (1972-1976). Galeria utrzymywała szeroką sieć kontaktów w całej Europie i Stanach Zjednoczonych, była istotnym miejscem dla sztuki konceptualnej i minimalizmu we Francji i współpracowała z artystami takimi jak Dan Graham, Carl Andre, Bernd Lohaus oraz z bardzo interesującymi, a mniej znanymi artystami Hiroshim Yokoyamą i Bertrandem Wicquartem. W paryskiej galerii wystawy mieli także Henryk Stażewski i Edward Krasiński, a jedną z galerii była wizyta Daniela Burena w Polsce, podczas której artysta wykonał interwencję w oknie pracowni Henryka Stażewskiego. Drugą instytucją była Vitrine pour l’Art Actuel (Witryna sztuki aktualnej, 1977-1980) - alternatywna przestrzeń mieszcząca księgarnię specjalizującą się w książkach artystów, bar oraz przestrzenią w oknie, w której galerie mogły odpłatnie reklamować się poprzez pokaz slajdów. W Vitrine Ptaszkowska poznała artystę André du Colombier, którego twórczość konsekwentnie od wielu lat wspiera wraz z przyjacielem i organizatorem wystaw, François Guinochetem. Na przełomie lat 70. i 80. zorganizowała wymianę między artystami polskimi i amerykańskimi, która zaowocowała powstaniem dwóch kolekcji: podarowanej Muzeum Sztuki w Łodzi kolekcji artystów amerykańskich i podarowanej Museum of Contemporary Art w Los Angeles kolekcji artystów polskich. W latach 1980 – 2004 wykładała historię sztuki nowoczesnej w Szkole Sztuk Pięknych w Caen, gdzie organizowała seminaria, wystawy i wydarzenia. Wśród bliskich jej dawnych uczniów, z którymi współpracuje do dziś są rzeźbiarka Rachel Poignant oraz Benoit Casas, twórca oficyny wydawniczej NOUS. Ważnymi dla Ptaszkowskiej artystami są też francuski artysta Raymond Hains, z którym łączyła ją przyjaźń i poczucie humoru oraz Koji Kamoji, wieloletni przyjaciel i współpracownik Galerii Foksal.