Meksykański artysta Abraham Cruzvillegas to przede wszystkim twórca konceptualnych działań i instalacji, których większość stanowi rozciągnięty w czasie proces autoconstrucción – „autokonstrukcji”, swoiście palimpsestowej praktyki DIY(do-it-yourself, czyli „zrób to sam”) skupionej na budowaniu ze znalezionych pod ręką materiałów, wytworów lokalnego rzemiosła i wytwarzanych przemysłowo przedmiotów codziennego użytku, które artysta przetwarza, np. pokrywając farbą (najczęściej w charakterystycznych odcieniach zieleni i różu, zaczerpniętych z twórczości brazylijskiego rzeźbiarza i performera Hélio Oiticiki). Praktyka Cruzvillegasa nawiązuje z jednej strony do nietrwałej, wernakularnej, amatorskiej architektury, szeroko spotykanej w Meksyku i krajach tzw. globalnego Południa. Z drugiej zaś strony koncepcja autoconstrucción reprezentuje filozofię i postawę życiową artysty, dla którego istotnymi wartościami są współpraca, wspólne tworzenie, nawiązywanie więzi i tworzenie wspólnoty, przyjaźń, strategie samoorganizacji, samokształcenie i proces ciągłego stawania się i transformacji.

Żywo zaangażowany w społeczne i polityczne życie swojego kraju Cruzvillegas zaczynał karierę w latach 80. XX wieku jako karykaturzysta. To właśnie wtedy rozpoczął serię naturalistycznych rysunków przedstawiających małpy – orangutany, szympansy, pawiany, makaki, bonobo, goryle, mandryle, gibony, lemury, langury, gerezy (koczkodanowate) i inne. Szybko dostrzegł podobieństwo między pełnymi naturalnej ekspresji figurami naczelnych i usposobieniem członków własnej rodziny. Tak narodził się cykl Nuestra imagen actual (Nasz aktualny wizerunek), którego częścią jest Alejandra, nazwana tak najprawdopodobniej na cześć żony artysty. Ponadnaturalnej wielkości, szkicowo ujęta małpa o wydłużonych ramionach, obwisłych piersiach i świdrującym spojrzeniu to pełne przewrotnego humoru, karykaturalne przedstawienie, które uderza swoją bezpośredniością.

Sięgając głębiej, Cruzvillegas rozwinął serię politycznych i społecznych skojarzeń łączących motyw małpy z językiem, kulturą i historią Meksyku: artysta zwraca uwagę, że „małpiszonami” i „gorylami” nazywano potocznie dyktatorów z junt wojskowych czy członków karteli narkotykowych; z kolei monitos – co dosłownie znaczy „małpki” – to potoczna nazwa politycznych rysunków satyrycznych. Sama figura małpy człekokształtnej była w Ameryce Łacińskiej często używana w zjadliwych politycznych paszkwilach i pamfletach. Artysta podkreśla więc polityczność rysunku i samego aktu rysowania,

zaznacza jednak także złożoną ekonomię procesu powstawania swoich prac: pokaźnych rozmiarów podłoże zazwyczaj pokrywa najpierw kilkoma warstwami białego gruntu, by następnie zamiast pędzla użyć zanurzonej w czarnej farbie miotły. Format pracy wymagał bowiem obrania alternatywnej techniki, która z kolei narzucała artyście „taniec” wokół rozłożonego na ziemi arkusza. Obecnie artysta kontynuuje cykl w mniejszych formatach, zaś motyw małpy sprowadza do coraz bardziej abstrakcyjnych, syntetycznych form.

(K.C.)

Abraham Cruzvillegas

Artworks in collection