Anka Ptaszkowska
Przypadkiem
„Nie jestem artystką i jest to ostatnia rzecz, której bym sobie, dla siebie, życzyła”
Anka Ptaszkowska działa jednocześnie jako krytyczka, galerzystka, organizatorka wystaw. W 1966 roku wraz z grupą krytyków i artystów zakłada Galerię Foksal, której program współtworzy do 1970 roku. Pisze manifesty, blisko współpracuje i przyjaźni się z artystami i artystkami. Intensywne życie towarzyskie i artystyczne tej grupy przyjaciół toczy się także w pracowni Henryka Stażewskiego i Mewy Łunkiewicz-Rogoyskiej, którzy są łącznikami między młodszym pokoleniem a sztuką przedwojennej awangardy, oraz w domu Anki Ptaszkowskiej i Edwarda Krasińskiego w Zalesiu Górnym.
Na początku lat 70. Anka Ptaszkowska razem z fotografem Eustachym Kossakowskim przenosi się do Paryża, gdzie zaprzyjaźnia się z Danielem Burenem i krytykiem Michelem Claurą. Wspólnie zakładają dwie eksperymentalne instytucje: konceptualną Galerię 1–36 i alternatywne miejsce Vitrine pour l'Art Actuel, które składa się z baru i księgarni specjalizującej się w książkach artystów. Inicjuje też szeroko zakrojony projekt „Wymiana między artystami 1931–1982 Polska/USA. Doświadczenie muzeograficzne”, którego rezultatem jest przekazanie w darze prac amerykańskich artystów do Muzeum Sztuki w Łodzi, oraz prac polskich twórców do kolekcji sztuki Museum of Contemporary Art w Los Angeles. Do dziś organizuje w swoim paryskim i warszawskich mieszkaniach artystyczne spotkania i wystawy.
Eksperyment i przygodę ceni bardziej niż praktyczne cele. Jej niechęć do sztywnych ról społecznych i konwencji odpowiada za ulotny charakter podejmowanych przez nią inicjatyw. Z tą nieciągłością w życiu zawodowym kontrastuje jej wieloletnie i całkowite zaangażowanie w twórczość bliskich jej artystek i artystów. Potrafi włączać innych w najbardziej nieprawdopodobne przedsięwzięcia. Wśród wspieranych przez nią twórców są artyści znani z historii sztuki, jak i postacie, których związki ze sztuką były krótkotrwałe lub „wolne”. A więc także artyści funkcjonujący na marginesie – zarówno społecznym, jak i świata sztuki – jak Krzysztof Niemczyk czy André du Colombier. Ich bezwarunkowe dążenie do wolności jest bliskie anarchistycznemu usposobieniu Ptaszkowskiej.
Osią wystawy Anka Ptaszkowska. Przypadkiem jest scenariusz filmu autobiograficznego w 32 rozdziałach, napisany przez Ptaszkowską w 2016 roku, a teraz opublikowany w katalogu. Zrealizowany na podstawie tego tekstu film Anny Molskiej „Wyobraźcie sobie, że istnieje prawda w sztuce” będzie pokazywany w Muzeum nad Wisłą podczas trwania wystawy. Wybór prac i dokumentów archiwalnych do każdego z rozdziałów scenariusza ukazuje zarówno oficjalny, jak i prywatny wymiar tej historii. Całość ekspozycji dopełnia instalacja dźwiękowa Michała Libery, w której wykorzystano fragmenty archiwalnych nagrań i rozmów z bohaterką wystawy. Zrealizowana z wiernością wobec zasad Anki wystawa nie domyka opowieści i pozostawia miejsce na właściwe jej sprzeczności. Nadmiar historii, postaci, prac, dokumentów i dźwięków znajdujących się na wystawie oddaje intensywność jej działalności.
Artystki i artyści
Carl Andre, Jérôme Benarroch, Włodzimierz Borowski, Daniel Buren, Michel Claura, André du Colombier, Vincent D’Arista, Florian Fouché, Dan Graham, François Guinochet, Raymond Hains, Takahiko Iimura, Izabella Jagiełło, Koji Kamoji, Tadeusz Kantor, Eustachy Kossakowski, Edward Krasiński, Maria Ewa Łunkiewicz-Rogoyska, Babette Mangolte, Peter Marcasiano, Krzysztof Niemczyk, Rachel Poignant, Henryk Stażewski, Violett e a, Bertrand Wicquart, Hiroshi Yokoyama
