Prace/Regał

Praca Stańczaka to ciemnobrązowa meblościanka (mebel znany z wielu polskich mieszkań okresu socjalizmu i transformacji), która w wyniku ingerencji artysty została pozbawiona politury, zewnętrznej powłoki stanowiącej ochronę i dekorację. Stańczak jest absolwentem legendarnej Kowalni, pracowni rzeźby prowadzonej przez Grzegorza Kowalskiego na warszawskiej ASP. Od początku lat 90. konsekwentnie realizował swoją praktykę artystyczną, ogołacając, degradując i nicując przedmioty codziennego użytku, takie jak szafka, kanapa, krzesło czy wanna.

 

Zdzieranie powłoki, tak jak w przypadku Regału, rodzi obiekt o znajomym, a zarazem niepokojącym charakterze. To efekt intensywnej pracy fizycznej artysty. Widoczne pozostałości – wióry i skrawki – leżą rozsypane na podłodze. Przedmioty codziennego użytku, uniwersalne i obecne w wielu domach, miały za zadanie uruchomić w odbiorcach ich własne skojarzenia i wspomnienia. „Wykorzystuję przedmiot jako nośnik informacji”, tłumaczył artysta, dodając: „wypowiadam swoje zdanie o świecie poprzez ingerencję w przedmiot (np. deformację), który po moim »gwałcie« stwarza już nową sytuację”.

 

Tajemnicze rzeźby Stańczaka były interpretowane w perspektywie egzystencjalnej, ale także społeczno-ekonomicznej, jako świadectwo i komentarz do przemian polskiego społeczeństwa lat 90. i zmian następujących po transformacji ustrojowej. W takiej perspektywie dzieła artysty analizowała Dorota Jagoda Michalska, dla której jego praca nad przedmiotem łączy się z pojęciem degradacji, a ta z kolei – z powszechną w tamtym okresie likwidacją zakładów pracy, dezindustrializacją i rozpadem dotychczasowego świata. Wizualny charakter Regału, tak jak podobnych prac z pierwszej połowy lat 90., jak pisze Michalska, rezonuje z obrazami zdewastowanych fabryk, domów i przestrzeni publicznych, które na skutek kryzysu potransformacyjnego zostały najpierw opuszczone, a następnie zniszczone.

 

[J.G.]










Inne prace artysty/artystki

Wystawy powiązane