Zwykły faszysta
Pierwsze spotkanie w cyklu to wprowadzenie do lektury „Męskich fantazji” Klausa Theweleita.
Faszyzm do dziś analizuje się z bardzo wielu różnych perspektyw, dlatego zanim przystąpimy do czytania książki Klausa Theweleita, postaramy sie zbliżyć do miejsca, z którego patrzy on na to zjawisko. Dopiero stąd dobrze widać „zwykłego faszystę”. Do owego miejsca doprowadzi nas dyskusja na temat krótkich fragmentów następujących dzieł:
- H. Arendt, „Korzenie totalitaryzmu”, przeł. D. Grindberg, M. Szawiel, Warszawa 2008
- H. Arendt, „Eichmann w Jerozolimie”, przeł. A. Szostkiewicz, Kraków 1998
- T.W. Adorno, „Osobowość autorytarna”, przeł. M. Pańków, Warszawa 2010
- G. Deleuze, F. Guattari, „Tysiąc plateau” (wkrótce w polskim wydaniu)
Sugerujemy taką kolejność lektury, fragmenty dostępne pod adresem: zapisy@artmuseum.pl.
Spotkanie jest częścią cyklu seminariów poświęconych książce „Męskie fantazje” Klausa Theweleita, organizowany we współpracy z Fundacją Na Rzecz Myślenia im. Barbary Skargi.
Blisko czterdzieści lat po opublikowaniu w Niemczech pierwszego wydania „Męskich fantazji” Klausa Theweleita kultowa „psychoanaliza białego terroru” ukazuje się w języku polskim. Gdy rozmaite autorytety z troską pochylają się nad zagrożeniami, jakie w całej Europie powstają w związku z odradzaniem się prawicowych ekstremizmów, tym bardziej pilnie musimy zapytać samych siebie: czy jesteśmy w stanie zmierzyć się z aktualnością faszyzmu? Faszyzmu, który niekoniecznie przebiera się w czarne lub brunatne koszule i który - wbrew temu, co głoszą uspokajające teorie - nie musi wiązać się wyłącznie z politycznym totalitaryzmem.
Książka Theweleita budzi niepokój, ponieważ ukazuje faszyzm jako coś zakorzenionego w psychofizjologicznej konstytucji nowoczesnego człowieka albo raczej - mężczyzny, mężczyzny-żołnierza, wydającego wojnę pragnieniu i ucieleśniającej je jakoby kobiecości.
By zrozumieć faszystę, należy porzucić płaszczyznę ideologii i systemów politycznych, a zwrócić się właśnie ku jego konkretnej psychicznej i fizjologicznej rzeczywistości. Spytać nie tyle nawet o to, „dlaczego masy pragnęły faszyzmu”, ile o to, jak (nie) pragnie faszyzujący mężczyzna. Klaus Theweleit stara się odpowiedzieć na to pytanie w swym tysiącstronicowym dziele, skrupulatnie badając historyczne świadectwa (listy, biografie, powieści i inne dokumenty ukazujące losy mężczyzn w Republice Weimarskiej), ale też korzystając z rozmaitych narzędzi teoretycznych, przede wszystkim psychoanalitycznych oraz takich, które dziś byłyby kojarzone z feminizmem i gender studies. Nie są to przy tym teorie ortodoksyjne, kanoniczne. Wystarczy wspomnieć, że „Męskie fantazje” stanowią jedno z pierwszych poważnych zastosowań schizoanalizy Deleuze’a i Guattariego.
Celem, jaki sobie stawiamy, jest wspólna lektura książki Theweleita oraz dyskusja nad postulowanym w nim rozumieniem zjawiska faszyzmu. Poza fragmentami „Męskich fantazji” zaproponujemy również do czytania fragmenty innych tekstów, naświetlających konkretne zagadnienia, którym poświęcone będą kolejne spotkania.
Każde spotkanie stanowić będzie poniekąd odrębną całość i będzie otwarte dla publiczności. Osoby zainteresowane aktywnym udziałem w całym cyklu i regularnym otrzymywaniem lektur drogą mailową prosimy o zgłoszenia na adres: zapisy@artmuseum.pl, w tytule: „Męskie fantazje”.
Projekt jest współfinansowany z pozostających w dyspozycji Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej środków Ministerstwa Spraw Zagranicznych Republiki Federalnej Niemiec.