Sztuka jako przygodność. Stanisław Lem i granice przypadku
Wykład Jakuba Momro
Ryszard Winiarski, Sto zdarzeń 8x8, Sto zdarzeń 10x10, 1977, akryl, płótno
Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie zaprasza na wykład Jakuba Momro zatytułowany „Sztuka jako przygodność. Stanisław Lem i granice przypadku”, który towarzyszy wystawie „Inny Trans-Atlantyk”.
Nie ma chyba pojęcia bardziej przez Lema komentowanego niż przypadek. Pełni ono najrozmaitsze funkcje: od ściśle poznawczych i filozoficznych, przez fabularne i narracyjne, do egzystencjalnych. Nie ma też pojęcia trudniejszego do uchywcenia i - ostatecznie - bardziej sfetyszyzowanego przez autora „Wizji lokalnej”. Dlatego spośród rozmaitych lekcji, jakie można wynieść z lektury powieści i pism Lema najistotniejsza wydaje się ta, w której nakładają się na siebie trzy porządki: wyobraźni, poznania oraz życia - żaden nie istnieje autonomicznie, wszystkie zaś krystalizują się w kategorii przypadku.
Michel Serres w swym legendarnym „Pasożycie” mówił o konieczności przemyślenia konfiguracji i metamorfoz, w których życie organiczne łączy się techniką, pracą, ekonomią i społeczeństwem. Książki Lema, od niemal klasycznego kryminału, „Śledztwo”, przez „Filozofię przypadku”, aż po ostatnie mizantropijne eseje, to historie marzenia o naukowej prawdzie i upadku tego fantazmatu, zjadanego przez demona-pasożyta wieloznacznej, heteronomicznej kultury. To z niej jednak wyłania się zarys „innego życia”.
dr hab. Jakub Momro
filozof, literaturoznawca, tłumacz tekstów teoretycznych. Adiunkt w Katedrze Antropologii i Badań Kulturowych na Wydziale Polonistyki UJ. Stypendysta m.in. programu „MIRA" na Uniwersytecie w Grenoble, Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, Nagrody Naukowej „Polityki", Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz programu FUGA Narodowego Centrum Nauki (staż podoktorski w Instytucie Badań Literackich PAN w latach 2012-2014). W serii Horyzonty Nowoczesności opublikował monografię "Literatura świadomości. Samuel Beckett – podmiot – negatywność" (Kraków 2010), za którą otrzymał nagrodę czasopisma „Literatura na Świecie" w kategorii „Nowy Głos" (w przygotowaniu wydanie anglojęzyczne). Opracował, zredagował i przełożył (wraz z Andrzejem Zawadzkim) pisma Philippe'a Lacoue-Labarthe'a ("Typografie", Horyzonty Nowoczesności, Kraków 2014), pracuje nad wyborem pism Jeana-Luka Nancy'ego (wraz z Anną Turczyn). Redaktor serii wydawniczej Nowa Humanistyka, w której ukazała się jego książka "Widmontologie nowoczesności. Genezy".