Świadomość Neue Bieriemiennost

Książka Kasi Redzisz i Karola Sienkiewicza opowiada o grupie artystycznej, którą w drugiej połowie lat 80. tworzyli Mirosław Bałka, Mirosław Filonik i Marek Kijewski. Dziś uznani twórcy, wówczas świeżo upieczeni artyści stawiający pierwsze kroki w świecie sztuki.

„Pomysł na książkę o Neue Bieriemiennost narodził się podczas pracy nad zbiorem tekstów Andy Rottenberg o sztuce lat 80. „Przeciąg”, który wspólnie redagowaliśmy” – mówią autorzy. „Wtedy stało się dla nas jasne, że stosunkowo mało znana dekada stanowi źródło energii, która ukształtowała współczesną sztukę polską. Działalność Neue Bieriemiennost pozostawała białą kartą historii sztuki i postanowiliśmy wydobyć ją na światło dzienne. Nie obyło się bez zaskakujących odkryć”.

W nazwie grupy (neue – z niem. nowa, bieriemiennost – z ros. brzemienność) odbijało się historyczne usytuowanie Polski oraz zimnowojenna logika, w latach 80. powoli kruszejąca. Trzech artystów, których – jak sami twierdzili – łączyła specyficzna Świadomość, zdawało się wyczuwać schyłkowość tego momentu. Wspólne wystawy Bałki, Filonika i Kijewskiego zazwyczaj wykpiwały święta z komunistycznego „czerwonego” kalendarza – Dzień Kobiet, Dzień Zwycięstwa, Dzień Górnika… Samych siebie określali ironicznie jako K. C. Świadomości Neue Bieriemiennost. Ich akcje, performensy, rzeźby stawiały na głowie propagandową rzeczywistość. Mirosław Bałka pisał w tym czasie: „Jak długo trwać brzemienność nasza będzie? Czy to ciąża kolibra czy słonia? A może brzemienność mamucicy? Czy urodzimy włochatego potwora, czy różowopupne niemowlę – pokaże czas, w którym żyjemy, chociaż gdy śpimy, to nie wiadomo...”

Książka „Świadomość Neue Bieriemiennost” odtwarza historię grupy, jednocześnie wpisując ją w kontekst polskiej rzeczywistości lat 80. i ówczesnej sceny artystycznej. Ujmuje kolektywne działanie jako alternatywę wobec systemowych braków i ograniczeń. To studium przypadku trzech artystów, meandrujących w nie zawsze sprzyjających warunkach, ich ambicji i aspiracji. Do jakiego stopnia determinowały ich kryzysowe realia? I jak można było sobie z nimi radzić za pomocą sztuki?

Poza tekstem Kasi Redzisz i Karola Sienkiewicza, książka zawiera również eseje autorstwa historyka Piotra Osęki i brytyjskiego historyka sztuki specjalizującego się w historii sztuki Europy Środkowej Davida Crowleya. Umiejscawiają one twórczość Neue Bieriemiennost w szerszym kontekście społeczno-artystycznym. Całość uzupełnia rozmowa Mirosława Bałki i Mirosława Filonika oraz liczne materiały źródłowe. Oprawę graficzną zaprojektował Błażej Pindor.

Kasia Redzisz jest kuratorką w Tate Modern w Londynie, od 2007 roku wspólnie z Magdą Materną prowadzi fundację Open Art Projects, od 2011 roku pracuje nad projektem „Otwock” realizowanym wspólnie z Mirosławem Bałką.

Karol Sienkiewicz jest krytykiem sztuki, laureatem Nagrody Krytyki Artystycznej im. Jerzego Stajudy w 2012 roku. W 2009 roku wspólnie opracowali zbiór tekstów Andy Rottenberg „Przeciąg”.

Książka ukazała się nakładem fundacji Open Art Projects w Warszawie, dzięki wsparciu: Narodowego Centrum Kultury, Plus, Fundacji Gospodarki i Administracji Publicznej GAP i Agencji Artystycznej GAP.