Poruszeni. Awans społeczny, elektryfikacja i struktury odczuwania przemian modernizacyjnych
wykład Magdy Szcześniak

  • Poruszeni. Awans społeczny, elektryfikacja i struktury odczuwania przemian modernizacyjnych

    fot. Sisi Cecylia

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie zaprasza na wykład Magdy Szcześniak w ramach cyklu „ISKRA TV” towarzyszącego wystawie Agnieszki Polskiej „Plan Tysiącletni”.

Socjalistyczne opowieści awansu to jeden z najbardziej rozpowszechnionych po wojnie gatunków narracyjnych. Realizowane w różnych mediach i przy użyciu rozmaitych konwencji i rejestrów, mierzyły się z doświadczaniem awansu społecznego – przechodzenia z niższych na wyższe pozycje klasowe, zdobywania i akumulowania kapitału ekonomicznego, społecznego, kulturowego. Choć awans społeczny często realizował się poprzez migrację mieszkańców wsi do miasta (chłopi stawali się wtedy robotnikami bądź pracownikami umysłowymi), idee państwa socjalistycznego zakładały również możliwość awansu osób pozostających na wsi. Obciążony pańszczyźnianą przeszłością chłop miał stać się nowoczesnym rolnikiem. Istotnym warunkiem tak definiowanego awansu miała być modernizacja kultury wiejskiej, tradycyjnych sposobów pracy i relacji międzyludzkich, jej napędem zaś – masowa elektryfikacja wsi.

Podczas wykładu, na podstawie szerokiego wyboru źródeł, przyjrzymy się odgórnym i oddolnym reprezentacjom elektryfikacji wsi jako ikonicznego momentu początku procesów modernizacyjnych na wsi. Elektryfikacja okazuje się wydarzeniem, w którym splatają się rozmaite niejednoznaczności socjalistycznych opowieści awansu i socjalistycznego dyskursu klasowego w ogóle – napięcie pomiędzy oddolnym działaniem klas ludowych a państwową dobroczynnością, pytanie o potencjał kolektywnego działania wspólnot klasowych oraz o możliwość stworzenia równościowego modelu reprezentowania socjalistycznej rewolucji. Doświadczenie awansu i modernizacji zostanie również ukazane jako proces emocjonalny – pełen napięć, wątpliwości, sprzecznych uczuć.

Wykład w aplikacji ZOOM, transmisja na FB Muzeum.

Magda Szcześniak

kulturoznawczyni, badaczka kultury wizualnej. W kwietniu 2015 roku obroniła z wyróżnieniem doktorat Wizualne konstruowanie tożsamości w polskiej przestrzeni publicznej po 1989 roku. Bada polską transformację po 1989 roku, ze szczególnym uwzględnieniem przemian kultury wizualnej i sfery publicznej. Zajmuje się teorią krytyczną, historią myśli lewicowej, historią kultury polskiej XX wieku. Autorka książki Normy widzialności. Tożsamość w czasach transformacji (Wydawnictwo Fundacji Bęc Zmiana, Warszawa 2016). Współautorka i współredaktorka książek Kultura wizualna w Polsce. Fragmenty oraz Kultura wizualna w Polsce. Spojrzenia (Wydawnictwo Fundacji Bęc Zmiana, Warszawa 2017). Publikowała m.in. w „Tekstach Drugich”, „Kontekstach”, „Dialogu”, „Krytyce Politycznej”, „Kwartalniku Filmowym”, „Kulturze Współczesnej” oraz w tomach zbiorowych.

Członkini zespołów realizujących projekty: „Kultura wizualna w Polsce: języki, pojęcia, metaobrazy”, kierowany przez dr hab. Iwonę Kurz (NCN, program OPUS, 2012/05/B/HS2/03985) oraz „Wytwarzanie i analiza źródeł w sztukach wykonawczych”, kierowany przez prof. dr. hab. Leszka Kolankiewicza (NPRH, 11H 11 017080). W roku 2013 uczestniczyła w szkole letniej School of Criticism and Theory na Uniwersytecie Cornell. Stypendystka Fundacji Fulbrighta (2010-2011, University of Rochester, Graduate Program in Visual and Cultural Studies), Narodowego Centrum Nauki (grant Preludium, realizowany w latach 2013-2015; grant Sonata, w realizacji) oraz laureatka stypendium Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego dla wybitnych młodych naukowców (2017-2020). Laureatka Nagrody Naukowej „Polityki” 2017 w dziedzinie nauk humanistycznych. Obecnie realizuje grant Sonata, przyznany przez Narodowe Centrum Nauki, zatytułowany „Poruszenia. Emocje w wyobrażeniach awansu i deklasacji w kulturze polskiej lat 1944-1981”.

Od maja 2015 do marca 2016 roku wspólnie z Maciejem Gdulą oraz Krzysztofem Świrkiem prowadziła cotygodniowy program Nie wierzę politykom w TVP Info, poświęcony ważnym i aktualnym tematom społecznym i politycznym.

Współzałożycielka i członkini redakcji pisma naukowego „Widok. Teorie i praktyki kultury wizualnej”.