Oprowadzanie filozoficzne
po wystawie „Farba znaczy krew”

  • Oprowadzanie filozoficzne

    fot. Daniel Chrobak
  • Oprowadzanie filozoficzne

Malarstwo pełni dzisiaj funkcję lustra, w którym możemy się przejrzeć, pytając o to, kim jesteśmy. Muzeum Sztuki Nowoczesnej zaprasza na oprowadzanie filozoficzne po wystawie „Farba znaczy krew. Kobieta, afekt i pragnienie we współczesnym malarstwie”.

Sztuka i filozofia to dziedziny pokrewne, obie pomagają nam lepiej rozumieć świat, innych i nas samych. Zarówno sztuka jak i filozofia zadają nam pytania, prowokując do poszukiwania odpowiedzi, jednak różnica leży w medium, sztuka posługuje się wizualnością i doświadczeniem, natomiast filozofia jest sferą pojęć i dyskursywnego języka. Doświadczenie estetyczne wzbudza pragnienie wyrażenia go w języku, natomiast sama gra pojęć bez podłoża w postaci doświadczenia jest pustosłowiem. Oprowadzanie po wystawie ma być okazją do poszukiwania tego, co wspólne dla sztuki i filozofii, dzieła mają prowokować do zadawania filozoficznych pytań, a teoretyczne myśli mają zostać ukonkretnione dzięki poszczególnym obrazom.
Głównym celem oprowadzania będzie zapoznanie gości z aktualną wystawą, jednak cel ten zostanie zrealizowany w horyzoncie filozoficznym. Przewodniczkami po wystawie „Farba znaczy krew” będą myśli znanych filozofek i filozofów. Oprowadzać będą m. in.: Simone de Beauvoir, Julia Kristeva, Judith Butler, Maurice Merleau-Ponty, Michel Foucault i inni.

W zamyśle oprowadzanie filozoficzne ma stanowić okazję do zadania pytań, na które wspólnie poszukamy odpowiedzi przy zwiedzaniu wystawy. Wysiłek filozofowania trafnie wyraża metafora drogi, podejmowanie myślenia jest nieprzewidywalne, czasami pewne ścieżki prowadzą nas do pięknych widoków, a czasami pewne drogi okazują się ślepe. Żywiołem filozofii jest rozmowa, dlatego postaramy się uniknąć formy wykładu, a skupimy się na dialogowaniu. Zapraszamy do wspólnej podróży, której kierunek będzie zależał również od Państwa.

Nowożytna myśl filozoficzna była skupiona na kategorii podmiotu, który stanowił teoretyczny i abstrakcyjny konstrukt, mający niewiele wspólnego z tym, kim jesteśmy w naszym codziennym życiu. Po jednej stronie znajdował się czysty podmiot – niezaangażowany obserwator, który miał badać świat przedmiotów. W wyobrażeniu filozofów ego było pozbawione płci, pochodzenia etnicznego, narodowości, statusu społecznego i materialnego, transcendowało czas i przestrzeń, czyli abstrahowało od naszej ograniczoności i cielesności (wszelkie subiektywne uwarunkowania zagrażały obiektywnemu oglądowi rzeczywistości).

XX wiek przynosi zmianę perspektywy w patrzeniu na człowieka, koncepcje filozoficzne stają się bliższe obrazowi człowieka w świecie jego życia. Filozofia zadała pytania o ciało oraz jego status. Dotychczas ciało w namyśle filozoficznym było bądź deprecjonowane (jako biegun negatywny w opozycji do pozytywnie wartościowanej duszy) bądź zupełnie pomijane (czyli traktowane jako zwykły przedmiot w świecie). Filozofowie zauważyli, że ciało posiada specyficzny status, z jednej strony przynależy ono do świata jako przedmiot wchodzący w interakcje z innymi przedmiotami, ale z drugiej strony ciało jest moje, współkonstytuuje moją tożsamość, stanowiąc granicę między mną a światem. Tym, co widzę w lustrze jest moje ciało, a nie moja świadomość (która stanowi wyabstrahowany konstrukt powstały na podstawie odbicia mojego oblicza w lustrze).

Dawna filozofia podmiotu chciała abstrahować od kategorii tego, co męskie i tego, co kobiece. Nadejście filozofii feministycznej w XX wieku obnażyło złudność tego postulatu. Podmiot dziedziczył zawsze cechy męskie (racjonalność, stabilność, dyskursywność), natomiast w tle pozostawało wszystko inne, kobiece. Kobieta konstytuowała inność. Dopiero filozofia uprawiana z perspektywy feministycznej zadała pytania o kobiecy punkt widzenia i doświadczanie świata, o wpływ ciała i jego płci na poznanie, o opresję i dominację androcentryzmu. Pod wpływem psychoanalizy upada również mit o całkowitej przejrzystości podmiotu, okazało się, że skrywa on ogromne pokłady nieświadomości, które dochodzą do głosu w sytuacjach afektywnych. Malarstwo pełni funkcję lustra, w którym możemy przejrzeć się, pytając o to, kim jesteśmy i jak siebie postrzegamy. Wystawa „Farba znaczy krew” pomaga ujrzeć kobiecą perspektywę, ukazując wizerunki kobiet w kulturze, prezentując ich role społeczne, pragnienia, fizjologię ich ciał.
 

Adrian Krupa 

Filozof, absolwent Uniwersytetu Warszawskiego, studiował filozofię na KU Leuven w Belgii. Zainteresowania badawcze: fenomenologia, filozofia hermeneutyczna oraz estetyka.

Bernard Wnuk

Student MISH UW. Interesuje się sztuką polską po 1945, performance i XX w. francuską filozofią.

Wystawa i inne archiwalne wydarzenia towarzyszące:

DzieńGodzinaNazwa wydarzeniaMiejsce wydarzenia
14:00 Oprowadzanie Niedzielny spacer po wystawie„Farba znaczy krew. Kobieta, afekt i pragnienie we współczesnym malarstwie”. MUZEUM nad Wisłą
Wybrzeże Kościuszkowskie 22 (Skwer Kpt. S. Skibniewskiego "Cubryny"), Warszawa
16:00 Oprowadzanie Mikołaj Sobczak oprowadza po wystawie„Farba znaczy krew. Kobieta, afekt i pragnienie we współczesnym malarstwie” MUZEUM nad Wisłą
Wybrzeże Kościuszkowskie 22 (Skwer Kpt. S. Skibniewskiego "Cubryny"), Warszawa
18:00 Oprowadzanie Wtorek w Muzeum z wystawą„Farba znaczy krew. Kobieta, afekt i pragnienie we współczesnym malarstwie” MUZEUM nad Wisłą
Wybrzeże Kościuszkowskie 22 (Skwer Kpt. S. Skibniewskiego "Cubryny"), Warszawa
15:00 Oprowadzanie Popołudnie w Muzeumz wystawą „Farba znaczy krew. Kobieta, afekt i pragnienie we współczesnym malarstwie” MUZEUM nad Wisłą
Wybrzeże Kościuszkowskie 22 (Skwer Kpt. S. Skibniewskiego "Cubryny"), Warszawa
18:00 Oprowadzanie Malarki a sprawa polskaPunkty widzenia: oprowadzania dyskusyjne MUZEUM nad Wisłą
Wybrzeże Kościuszkowskie 22 (Skwer Kpt. S. Skibniewskiego "Cubryny"), Warszawa
16:00 Oprowadzanie Ciałopozytywnie. Dojrzali Wspanializapraszają na wspólne oglądanie wystaw z Kayą Szulczewską MUZEUM nad Wisłą
Wybrzeże Kościuszkowskie 22 (Skwer Kpt. S. Skibniewskiego "Cubryny"), Warszawa
18:00 Spotkanie Mistress Rebecca w WarszawieReba Maybury w rozmowie z Natalią Sielewicz MUZEUM nad Wisłą
Wybrzeże Kościuszkowskie 22 (Skwer Kpt. S. Skibniewskiego "Cubryny"), Warszawa
12:30 Spotkanie Gdy sztuki piękne nie zawsze są piękneRozmowy o wystawie „Farba znaczy krew. Kobieta, afekt i pragnienie we współczesnym malarstwie” MUZEUM nad Wisłą
Wybrzeże Kościuszkowskie 22 (Skwer Kpt. S. Skibniewskiego "Cubryny"), Warszawa
18:00 Oprowadzanie Piątkowy wieczór z wystawą„Farba znaczy krew. Kobieta, afekt i pragnienie we współczesnym malarstwie” MUZEUM nad Wisłą
Wybrzeże Kościuszkowskie 22 (Skwer Kpt. S. Skibniewskiego "Cubryny"), Warszawa