Mam ciało czy jestem ciałem?
Oprowadzanie filozoficzne
fot. Kuba Mozolewski
Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie zaprasza na kolejne spotkanie w ramach cyklu oprowadzań filozoficznych po wystawie „MIRIAM CAHN: JA, ISTOTA LUDZKA”.
Twórczość Miriam Cahn jest silnie osadzona w cielesności. Ciało stanowi zarówno medium działalności artystycznej jak i przedmiot reprezentacji na poszczególnych pracach. Z jednej strony Miriam Cahn wykorzystywała całe ciało do tworzenia (czasami z zamkniętymi oczami, aby osłabić kontrolę rozumu i zaufać własnej cielesności), często pozostawiając ślady własnej cielesności na pracach (odciski dłoni czy stóp). Artystka stara się wyrazić myśl, że ciało jest aktywnie zaangażowane w proces twórczy, a specyfika danej cielesności ma wpływ na reprezentację artystyczną, czyli istotne jest to, czy tworzące ciało jest kobiece czy męskie, młode czy stare, itd.
Z drugiej strony cielesność jest częstym tematem prac szwajcarskiej artystki. Miriam Cahn zadaje fundamentalne pytanie, co to znaczy być istotą ludzką? Jakie elementy składają się na nasze człowieczeństwo? Twórczość Miriam Cahn skupia się na naszej cielesności, emocjonalności czy seksualności, czyli takich aspektach bycia człowiekiem, które bywają marginalizowane czy wręcz pomijane w namyśle nad nami samymi. W dawniejszej filozofii ciało było bądź deprecjonowane (jako biegun negatywny w opozycji do pozytywnie wartościowanej duszy) bądź zupełnie ignorowane (czyli traktowane jako zwykły przedmiot w świecie). Sztuka szwajcarskiej artystki stara się przełamywać kulturową tabuizację sfery cielesności i seksualności.
Oprowadzanie filozoficzne będzie stanowić okazję do pogłębionej refleksji nad sensem dzieł prezentowanych przy okazji wystawy „MIRIAM CAHN: JA, ISTOTA LUDZKA” z perspektywy problematyki naszego ucieleśnienia. Zadamy pytanie o to, jaki wpływ ma ciało na twórczość artystyczną. Spotkania w ramach cyklu oprowadzań filozoficznych mają być okazją do poszukiwania tego, co wspólne dla sztuki i filozofii, dzieła mają prowokować do zadawania filozoficznych pytań, a teoretyczne myśli mają zostać ukonkretnione dzięki poszczególnym dziełom sztuki.
Prace Miriam Cahn obrazują zmianę w patrzeniu na człowieka, która nastąpiła w XX wieku w naszej kulturze. Człowiek został wpisany w świat jego życia – nie jest już czystym podmiotem naprzeciw świata przedmiotów. Współczesny namysł filozoficzny namysł nad człowiekiem skupił się na takich kwestiach jak cielesność, płeć, pochodzenie, status społeczno-ekonomiczny, itd. Filozofia zadała pytania o ciało oraz jego status, który jest specyficzny, gdyż z jednej strony ciało przynależy do świata (jako przedmiot wchodzący w interakcje z innymi przedmiotami), ale z drugiej strony ciało jest moje, współkonstytuuje moją tożsamość, stanowiąc granicę między mną a światem. Nadejście filozofii feministycznej w XX wieku spowodowało zadanie pytań o kobiecy punkt widzenia i doświadczenie świata, o wpływ ciała (jego płci) na poznanie, o opresję i dominację androcentryzmu. Natomiast pod wpływem psychoanalizy upada mit o całkowitej przejrzystości podmiotu – okazało się, że skrywa on ogromne pokłady nieświadomości, które dochodzą do głosu w sytuacjach afektywnych. W twórczości Miriam Cahn niezwykłe jest to, że zawiera ona wszystkie wątki poruszone powyżej, a jej malarstwo ma ogromy potencjał filozoficzny, który postaramy się odkryć przy okazji cyklu oprowadzań filozoficznych.
Wysiłek filozofowania trafnie wyraża metafora drogi, podejmowanie myślenia jest nieprzewidywalne, czasami pewne ścieżki prowadzą nas do pięknych widoków, a czasami pewne drogi okazują się ślepe. Żywiołem filozofii jest rozmowa, dlatego postaramy się uniknąć formy wykładu, a skupimy się na dialogowaniu. Zapraszamy do wspólnej podróży, której kierunek będzie zależał również od Państwa!
Adrian Krupa, filozof zafascynowany światem sztuki współczesnej, który szuka związków między sztuką a filozofią w celu lepszego rozumienia świata i nas samych. Adrian pracuje jako przewodnik i opiekun publiczności w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie oraz jest doktorantem w zakresie filozofii na Uniwersytecie Warszawskim. Jego zainteresowania badawcze dotyczą fenomenologii, filozofii hermeneutycznej i estetyki.
Bernard Wnuk, student Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Interesuje się sztuką polską po 1945 roku, performance i dwudziestowieczną filozofią francuską.