Niemiecka specyfika?
Otwarte seminarium poświęcone lekturze „Męskich fantazji” Klausa Theweleita
Jaka była niemiecka droga do faszyzmu? I na ile faszyzm w Niemczech był zjawiskiem specyficznym, dającym się zrozumieć jedynie w kontekście meandrów niemieckiej historii?
Czy był lokalnym efektem zachodniego oświecenia, czy raczej skutkiem zapóźnienia Niemców i ich niedopasowania do mieszczańskiej nowoczesności? I wrzeszczcie: co wnosi książka Theweleita do trwającego już wiele dziesięcioleci sporu o miejsce III Rzeszy w historii Niemiec? Tym właśnie kwestiom poświęcone będzie nasze kolejne spotkanie, w którym udział weźmie prof. Andrzej Leder – filozof, psychoterapeuta, autor m.in. szeroko komentowanej „Prześnionej rewolucji”, a także mającej się niedługo ukazać książki „Rysa na tafli. Psychoanalityczna historia idei XX wieku”.
W ramach lektury proponujemy następujący pakiet tekstów:
- N. Elias, Cywilizacja a przemoc. O państwowym monopolu przemocy fizycznej i próbach jego przełamywania
- N. Elias, Literatura afirmująca wojnę w Republice Weimarskiej (Ernst Jünger)
- N. Elias, Rozkład państwowego monopolu przemocy w Republice Weimarskiej
- T. Mann, O Niemczech i Niemcach
- E. Nolte, Między historyczną legendą a rewizjonizmem
- E. Nolte, O przeszłości, która nie chce przeminąć
- J. Habermas, Sposób zacierania winy
- K. Theweleit, Męskie fantazje, t. 2, rozdz. „Pokój”
Osoby zainteresowane aktywnym udziałem w całym cyklu i regularnym otrzymywaniem lektur drogą mailową prosimy o zgłoszenia na adres: zapisy@artmuseum.pl, w tytule: „Męskie fantazje”.
Książka Theweleita budzi niepokój, ponieważ ukazuje faszyzm jako coś zakorzenionego w psychofizjologicznej konstytucji nowoczesnego człowieka albo raczej - mężczyzny, mężczyzny-żołnierza, wydającego wojnę pragnieniu i ucieleśniającej je jakoby kobiecości.
By zrozumieć faszystę, należy porzucić płaszczyznę ideologii i systemów politycznych, a zwrócić się właśnie ku jego konkretnej psychicznej i fizjologicznej rzeczywistości. Spytać nie tyle nawet o to, „dlaczego masy pragnęły faszyzmu”, ile o to, jak (nie) pragnie faszyzujący mężczyzna. Klaus Theweleit stara się odpowiedzieć na to pytanie w swym tysiącstronicowym dziele, skrupulatnie badając historyczne świadectwa (listy, biografie, powieści i inne dokumenty ukazujące losy mężczyzn w Republice Weimarskiej), ale też korzystając z rozmaitych narzędzi teoretycznych, przede wszystkim psychoanalitycznych oraz takich, które dziś byłyby kojarzone z feminizmem i gender studies. Nie są to przy tym teorie ortodoksyjne, kanoniczne. Wystarczy wspomnieć, że „Męskie fantazje” stanowią jedno z pierwszych poważnych zastosowań schizoanalizy Deleuze’a i Guattariego.
Celem, jaki sobie stawiamy na seminarium „Mężczyźni, faszyzm pragnienie”, jest wspólna lektura książki Theweleita oraz dyskusja nad postulowanym w nim rozumieniem zjawiska faszyzmu. Poza fragmentami „Męskich fantazji” zaproponujemy również do czytania fragmenty innych tekstów, naświetlających konkretne zagadnienia, którym poświęcone będą kolejne spotkania.
Projekt jest współfinansowany z pozostających w dyspozycji Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej środków Ministerstwa Spraw Zagranicznych Republiki Federalnej Niemiec.