Marina Abramović: Artystka obecna

  • Marina Abramović: Artystka obecna

    plakat filmu „Marina Abramović: artystka obecna”

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie zaprasza na specjalne wydarzenie poświęcone sztuce performance i jednej z jej pionierek, Marinie Abramović. W czwartek, 27 września, o godz. 19:30 w Muzeum zostanie zaprezentowany przedpremierowy pokaz głośnego filmu dokumentalnego w reżyserii Matthew Akers o jednej z najznakomitszych współczesnych światowych artystek, zatytułowany: „Marina Abramović: artystka obecna”.

Bilety do nabycia w muzealnej księgarni Bookoff, cena 17 zł
Dystrybucja: Stowarzyszenie Nowe Horyzonty

Trailer filmu:


Marina Abramović: artystka obecna / Marina Abramović: The Artist Is Present
USA 2012 / 106’
reżyseria: Matthew Akers, Jeff Dupre

Marina Abramović - ikona body artu i performance'u - jest supergwiazdą świata sztuki. Córka jugosłowiańskich partyzantów, od 20 lat mieszka w Nowym Jorku, od 40 lat poddaje swoje ciało ekstremalnym doświadczeniom, a widzów/uczestników swoich dzieł wprowadza w różne stany emocjonalne. O Abramović pisze się: „nieustraszona, radykalna, nonkonformistyczna” i nie są to puste słowa. Artystka konsekwentnie redefiniuje to, czym jest i czym może być sztuka współczesna, a jej narzędziem jest własne ciało, którego granice i wytrzymałość bezwzględnie testuje. Marina Abramović już jako studentka wykonywała instalacje i pierwsze prowokacyjne performance. Po studiach artystycznych w Belgradzie i Zagrzebiu, w latach 70. przeprowadzała artystyczne eksperymenty na własnym ciele związane z bólem, obrzydzeniem, reakcjami na ingerencje fizyczne (Art Must Be Beautiful / Artist Must Be Beautiful, 1975).

W 1975 roku spotkała w Amsterdamie niemieckiego artystę Ulaya, z którym przez 12 lat dzieliła życie i pracę. Oboje zrezygnowali z kontynuowania swoich indywidualnych artystycznych karier, a tematem ich wspólnych działań stało się badanie sposobów komunikacji, najczęstszą formą ekspresji - otwarty na przypadek performance. Badanie to nie miało charakteru spekulacji intelektualnej, lecz stawiało artystów w aranżowanych przez nich realnych, konkretnych sytuacjach. Od 1977 roku w ich pracy pojawił się element kontemplacji, wielogodzinnego medytowania w bezruchu. Roczny pobyt w Australii wśród pierwotnych plemion stanowił silną inspirację dla dalszej twórczości w tym duchu.

W 1980 roku powstał performance Night Sea Crossing, w którym Marina i Ulay siedzieli przy jednym stole naprzeciw siebie w ciszy, najpierw przez siedem godzin, potem przez trzy dni, następnie przez prawie dwa tygodnie. W 1988 przemierzali Chiński Mur - on z zachodu, ona ze wschodu (The Lovers / The Great Wall). Kiedy po dziewięćdziesięciu dniach spotkali się w połowie drogi, zdecydowali, że się rozstaną. Od 1989 roku Marina Abramović pracuje sama.

Abramović jest bohaterką nagrodzonego przez publiczność tegorocznego Berlinale amerykańskiego dokumentu Matthew Akersa, pokazującego jej życie i twórczość przez pryzmat jednej z najbardziej spektakularnych akcji artystycznych, którą przeprowadziła podczas wielkiej retrospektywy swojej twórczości w nowojorskim Museum of Modern Art w 2010 roku. Przez trzy miesiące, na kilka godzin dziennie siadała bez ruchu na krześle w galeryjnej sali. Przysiadali się do niej zwiedzający. Opisywane przez nich później doświadczenie, okazało się trudną próbą ciała i emocji. W wyniku swoistej, pozbawionej słów psychoterapii pomiędzy artystką a widzami tworzyły się spontaniczne relacje - wiele osób, patrząc jej w oczy, płakało.

„Sztuka performance była alternatywna 40 lat temu, 20 lat temu i pozostaje alternatywna dzisiaj” - mówi Abramović, zgadzając się na udział w filmie, który ma przełamać barierę między hermetycznym światem jej twórczości a szeroką publicznością. W błyskotliwych kadrach Matthew Akersa przyłapujemy Marinę podczas przygotowań do indywidualnej wystawy w nowojorskim MoMA, w chwili dla każdego artysty wyjątkowej. Reżyser pokazuje Marinę w trakcie prac nad ekspozycją, ale też śmiało wkracza w jej prywatne życie, tworząc portret zabawnej, inteligentnej kobiety obdarzonej niezwykłą charyzmą i siłą.

Matthew Akers: „Kiedy po raz pierwszy spotkałem legendarną, radykalną artystkę Marinę Abramović, natychmiast znalazłem się pod jej urokiem. Zaskoczyła mnie bezwarunkową gotowością do odsłonięcia swojego życia przed kamerą - to rzadkość w dokumentalnym świecie. Z drugiej strony podejrzewałem, że ta otwartość będzie stanowiła dla mnie szczególny rodzaj wyzwania. Marina jest kimś, kto, idąc swoją artystyczną drogą, nieustannie zaciera granice pomiędzy życiem a sztuką. Skąd mam wiedzieć, kiedy ”występuje" przed kamerą, kiedy jest prawdziwą sobą? W dodatku miałem sceptyczny stosunek do samej natury performance'u. Choć dobrze znałem miejsce Mariny w historii sztuki, performance z definicji wydawał mi się dosyć ulotny, dopiero bezpośrednie uczestnictwo pozwala doświadczyć jego transformującej mocy. Ja zaś musiałem polegać na archiwaliach, dokumentacji wideo, relacjach naocznych świadków, by czegoś się o tej dziedzinie dowiedzieć. Jedna sprawa to być uwiedzionym przez Marinę, inna - dać się uwieść jej mitowi. (...)

Przez następne dziesięć miesięcy dokumentowałem niemal każdą chwilę Mariny. Pojechałem za nią do sześciu krajów, zarejestrowałem setki godzin spotkań ze współpracownikami, przyjaciółmi, krytykami, a także odbudowywanie niegdyś zerwanej relacji z Ulayem, jej partnerem w życiu i sztuce. Nagrałem też całokształt przygotowań i przebieg nowego performance'u w MoMA. (...)

Wrażliwość, związki międzyludzkie, projekcja, poświęcenie, percepcja czasu - to były wielkie idee, które weszły nam w kadr. Marina mówiła o nich jako o kulminacji wszystkiego, czym zajmowała się w życiu. To oświadczenie początkowo zbiło mnie z tropu, jej praca na moich oczach przybierała raczej charakter „czegoś, co dąży ku niczemu”. Zajęło mi trochę czasu zrozumienie, co dzieje się w jej nowym performance. Musiałem spędzić niezliczoną ilość godzin po prostu patrząc i myśląc. Żyjemy w tak zapośredniczonym świecie, że zwykłe spowolnienie i „nic-nie-robienie” wydaje się niestety zbyt radykalnym pomysłem. Ulay opowiadał, jak niepokojącym wydał się ludziom ich performance Night Sea Crossing, dlatego że wymagał ciszy, postu i bezruchu - trzech rzeczy zdyskredytowanych w zachodnim świecie. Codzienne elektroniczne rytuały - surfowanie po sieci, oglądanie telewizji itd. - budują barierę pomiędzy nami a teraźniejszością. Trochę trwa dekonstrukcja tego muru, aby zrozumieć głębię prostego bycia tu i teraz. Musiałem przekwalifikować swój mózg."


Matthew Akers od 12 lat pracuje przy realizacji filmów dokumentalnych i seriali telewizyjnych jako producent i operator. Był operatorem głośnego dokumentu Lemon, poświęconego nowojorskiemu poecie i aktorowi Lemonowi Andersenowi. Współpracuje z PBS (Circus, Carrier) i HBO (Back in the Hood: Gang War II, Heir to an Execution, Elaine Stritch: At Liberty). Marina Abramović: artystka obecna to jego pełnometrażowy debiut reżyserski.


Jeff Dupre - Współreżyser i producent dokumentu Marina Abramović: artystka obecna. Wspólnie z Maro Chermayeff założył i prowadzi firmę „Show of Force”, zajmującą się produkcją dokumentów i seriali telewizyjnych. Jego reżyserski debiut Out of the Past zdobył Nagrodę Publiczności dla najlepszego dokumentu na Sundance Film Festival w 1998 roku, Nagrodę Publiczności na Outfest '98 oraz GLAAD Media Award dla najlepszego dokumentu 1998 roku. Wyprodukował nagrodzone Emmy Award, dokumentalne seriale: Broadway: The American Musical (PBS, 2004) i Carrier (PBS, 2008). Dupre i Chermayeff są pomysłodawcami, reżyserami i producentami sześcioodcinkowej serii dokumentalnej Circus (PBS, 2010). W 50. rocznicę założenia Amnesty International Dupre wyreżyserował jeden z krótkich filmów poświęconych historii organizacji - AI50.

Zobacz także: