KINO MSN #6
Ewa Partum, „Poezja aktywna” i Patricio Guzmán, „Perłowy guzik”
Kadr z filmu Patricio Guzmána, „Perłowy guzik”, 2015.
[Gładka tafla wody, odbija niebo i góry. Przy krawędzi zdjęcia woda zmącona, odbicie zniekształca się.]
Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie i Festiwal Millennium Docs Against Gravity zapraszają na kolejny filmowy czwartek online w ramach cyklu KINO MSN.
W cyklu filmów towarzyszących wystawie „Wiek półcienia. Sztuka w czasach planetarnej zmiany” prezentujemy prace korespondujące z tematami podejmowanymi przez artystów i artystki biorących udział w, czekającej na swoje otwarcie, ekspozycji. Częścią prezentowanego w sieci przeglądu są, między innymi, filmy znajdujące się w Filmotece Muzeum i wybrane tytuły z repertuaru Festiwalu Millennium Docs Against Gravity.
Dnia 7 maja 2020 roku, o godz. 19:00, na naszym kanale YouTube, zaprezentujemy dwa filmy:
Ewa Partum, „Poezja aktywna. Poemat Ewy”, 1971, 5,53 min.
Aktywność poetycka Ewy Partum polegała na rozsypywaniu pojedynczych liter alfabetu w pozaartystycznej przestrzeni: na wietrze, w morzu, w przejściu podziemnym. Gest artystki prowadził do dekonstrukcji języka, którego gramatyka, syntaktyka i semantyka narzucają wypowiedzi artystycznej określone ramy. Jej poematy kreował przypadek, nadający językowi bardziej otwarty i procesualny charakter. Konfrontacja z kojarzonymi z kobiecością żywiołami (woda, wiatr) pozwalała zmierzyć się z tkwiącymi w języku patriarchalnymi schematami.
Patricio Guzmán, „Perłowy guzik” (El botón de nácar), Chille/Francja/Hiszpania, 2015, 82 min.
Morze jest źródłem życia, ale może być również niemym świadkiem okrutnych zbrodni i tragedii. Woda to nie tylko H2O. Woda ma pamięć, która potrafi zakonserwować wspomnienia. Ocean nosi w sobie historię całej ludzkości. To w nim skupiają się wszystkie głosy pochodzące z Ziemi i z kosmosu. To tu znaleźć można rząd zagubionych dusz, bez nagrobka, pozostawionych samym sobie do końca. Woda ma jednak swój własny głos i szczególnego rodzaju rolę do spełnienia – odbiera impulsy z gwiazd, aby dalej przekazać je żywym stworzeniom. Woda to także najdłuższa granica Chile. 2670 mil chilijskiego wybrzeża to największy archipelag świata i jednocześnie krajobraz o niemal nadprzyrodzonym pięknie. Są tu wulkany, góry i lodowce, ale również głosy ludzi rdzennej Patagonii, pierwszych angielskich żeglarzy oraz politycznych ofiar reżimu Augusto Pinocheta.
Patricio Guzmán stara się uchwycić ten wielopłaszczyznowy kontekst w swoim niezwykle poetyckim filmie będącym częścią dyptyku, w którym, tak jak w „Nostalgii za światłem”, podejmuje temat pamięci i nierozliczonej przeszłości historycznej własnego kraju. Woda jest tu spajającym wszystko elementem i to właśnie przez nią przemawia historia Chile. Wybieramy się w podróż od czasów kolonialnych do dyktatury Augusto Pinocheta, od eksterminacji rdzennej ludności Patagonii do brutalnego zabójstwa przeciwników politycznych chilijskiego reżimu. Morze było niemym widzem tych zdarzeń, które nigdy nie zostały w Chile publicznie rozliczone.
Tytuł filmu ma symboliczne znaczenie. Częściowo zainspirowany został znalezionym przez filmowca guzikiem od koszuli zaklinowanym w wydobytych z morza szynach, które wykorzystywano kiedyś do zatapiania zwłok ofiar reżimu Pinocheta. Perła odnosi się z kolei do Roberta FitzRoya, który zapłacił nią za wolność rdzennego przedstawiciela Yaghan Jemmy’ego Buttona, wywiezionego do Wielkiej Brytanii w roli zakładnika. Przepełniony poezją film przemawia szczególnego rodzaju melancholią, dzięki której nawet najbardziej ukryte prawdy mają szansę odzyskać swój własny głos.
Wybrane festiwale i nagrody: 2015 – MFF Berlin: Srebrny Niedźwiedź za Najlepszy Scenariusz
