Cztery eseje o sztuce
Esej III: Sztuka i myśl Piotra Kozaka

Fundacja na Rzecz Myślenia im. Barbary Skargi i Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie zapraszają na trzecie spotkanie z cyklu „Cztery eseje o sztuce” Esej III: „Sztuka i myśl" Piotra Kozaka.

[…] twierdzę, że odwołanie się m.in. do rozważań z zakresu filozofii logiki pozwoli nam lepiej zrozumieć naturę sztuki. Innymi słowy, wychodzę z założenia, że możemy sztukę rozpatrywać jako dziedzinę analogiczną do logiki i na podstawie tej analogii udzielić właściwej odpowiedzi na pytanie dotyczące natury sztuki. Jak będę argumentował […], możemy rozumieć sztukę jako formę myślenia, ściślej, jako formę myślenia obrazami, gdzie dzieło sztuki byłoby formą przedstawienia lub przedstawiania danego sposobu myślenia. […]

Przyjęcie twierdzenia, że sztuka jest formą myślenia, pozwala nam również wskazać na trzy istotne konsekwencje. Przede wszystkim, jeżeli moje rozważania są trafne, to należy dokonać „rehabilitacji” funkcji poznawczej sztuki i traktować tę ostatnią jako pełnoprawny środek, za pomocą którego możemy kształtować nasze myślenie i poznanie. Innymi słowy, analogicznie jak logika uczy formułować wnioski, tak sztuka uczy widzieć. Ta ostatnia nie jest zatem wyłącznie rozrywką lub ekspresją uczuć twórcy. Jeżeli sztuka uczy widzieć, to bez sztuki stajemy się w metaforycznym sensie ślepi. Literatura piękna, malarstwo czy muzyka czynią nas w pewnym nietrywialnym sensie bogatszymi, ponieważ pozwalają spostrzegać świat z różnych perspektyw, ukazując nieoczywiste aspekty danej rzeczywistości społecznej, zewnętrznej czy wewnętrznej, mówiąc ściślej, uczą w jaki sposób spostrzegać daną rzeczywistości. Po drugie, różnica między sztuką a nauką nie polega w tym wypadku na tym, że ta pierwsza stanowi, przykładowo, ekspresję uczuć, a ta druga narzędzie poznania. Zarówno w przypadku sztuki, jak i nauki możemy pojmować je jako formy myślenia. Różnica między nimi będzie polegać – tak rozumiał ją m.in. Kant – na kierunku myślenia. O ile celem nauki jest wyjaśnianie, tj. wskazywanie na racje dla danych twierdzeń o świecie, o tyle celem sztuki jest pokazywanie, tj. […] wskazywanie na sposoby, za pomocą których możemy widzieć dany świat i dzięki którym możemy w ogóle formułować twierdzenia na temat świata.
[Piotr Kozak, „Sztuka i myśl”]
 

O cyklu:

Bohaterami i gośćmi spotkań są finaliści/stki III edycji Konkursu o Nagrodę im. Barbary Skargi, a przedmiotem rozważań – ich wyróżnione eseje:
„Życie i śmierć trzech koncepcji sztuki” (Bartosz Działoszyński) 
„Linie kobiecości. Jak różnica płciowa przekształciła literaturę i filozofię?” (Joanna Bednarek) 
„Sztuka człowieka nowoczesnego” (Jacek Dobrowolski)
„Sztuka i myśl” (Piotr Kozak)