„Ceddo”
Pokaz filmu Ousmane Sembène

  • \

    Kadr z filmu "Ceddo", 1976, Senegal, reż. Ousmane Sembène

„Ceddo” to pod wieloma względami najbardziej śmiały stylistycznie i prowokujący politycznie film Ousmane Sembène – senegalskiego reżysera przez wielu nazywanego „ojcem afrykańskiego kina”, dotykający kwestii kolonializmu, handlu niewolnikami oraz walki wyzwoleńczej.

Ceddos (inaczej Cedos, Tiédos, Thiédos lub po spolszczeniu Tjedo) - to imię kasty wojowników, pionierów walki w królestwie Senegalu przeciwko kolonizatorom i nawracaniu na obce religie. Akcja filmu ulokowana jest w XVII wieku, właśnie w momencie, gdy islam i chrześcijaństwo wkraczają do Afryki Zachodniej. W pewnej wiosce imam nawraca rodzinę królewską na islam, po czym siłą zmusza lud do konwersji. Ceddos, odmawiając przejścia na islam, opowiadają się za pozostaniem przy swoje kulturowej odrębności.

Film jest hołdem reżysera złożonym historycznej arystokracji Afryki, a w wymiarze uniwersalnym wołaniem o prawo do różnorodności i własnej tożsamości oraz sprzeciwem wobec kulturowej kolonizacji. „Ceddos to nie plemię, to stan umysłu” – mawiał Sembène, reżyser, który całe życie powtarzał Afrykańczykom, że muszą polegać na swojej własnej sile. To dlatego swój dom w Dakarze nazwał „Galle Ceddo” - dom Ceddos.

„Ceddo” na wzór greckiej tragedii ubrany jest w historyczny kostium, jednak tak naprawdę służy analizie teraźniejszości. Ukazuje on mechanizmy funkcjonowania niewolnictwa, które nierzadko wspomagane były przez samych Afrykańczyków, a także rolę jaką w skolonizowaniu kontynentu odegrały dwie wielki religie – islam i chrześcijaństwo. Zadaniem historycznej stylizacji jest więc na wzór Brechtowski wytworzenie krytycznego dystansu, który pozwoli zbliżyć się do zrozumienia sytuacji Afryki dziś.

„Ceddo” był w Senegalu zakazany aż do 1984 roku. Oficjalnym powodem był rzekomy błąd ortograficzny – jedno „d” za dużo w tytule, faktycznie zaś jego dystrybucję wstrzymywano z powodów politycznych.

FIlm w wersji oryginalnej z napisami angielskimi. Wprowadzenie wygłosi Magda Podsiadły.

Ousmane Sembéne - senegalski pisarz i reżyser. Syn rybaka, strzelec senegalski walczący na froncie drugiej wojny światowej, doker w Marsylii, w dużej mierze samouk. Debiutował w 1960 powieścią „Les bouts de bois de Dieu” opowiadającą o strajku kolejarzy pociągu Dakar – Niger w latach 40.

Przez rok studiował w Moskwie, w studiu Gorkiego, karierę filmową rozpoczął w latach 60., gdy Afryka wyzwalała się spod kolonializmu. Pierwszy długometrażowy film w historii kina zrealizowany przez czarnego reżysera afrykańskiego to jego nowofalowa „Noire de…” („Murzynka Pani X…”) z 1966 roku, a „Mandat” z 1968 roku jest pierwszym długim metrażem z dialogami w lokalnym języku (w wolof, którym mówi większość Senegalczyków).

Zrealizował dziesięć pełnometrażowych fabuł. Mówił, że zwrócił się ku kinu, bo książki nie docierały do Afrykańczyków, których większość wówczas nie umiała czytać. Miłośnik Brechta i kina zaangażowanego społecznie i politycznie. Opowiadał o afrykańskiej kulturze, która niesie bagaż wielowiekowych podbojów – religijnych i kolonialnych. Kreślił negatywny portret postkolonialnej czarnej burżuazji, która przejęła władzę, oddawał hołd senegalskim strzelcom, bronił praw kobiet. To dlatego wiele jego filmów było zakazywanych przez cenzurę, także we Francji („Le Camp de Thiaroye”, 1987). Jego ostatni, oczarowujący wizualnie film „Moolade” (2004), laureat cannenskiej sekcji „Un Certain Regard”, jest głosem przeciw rytualnemu obrzezaniu kobiet.

Ousmane Sembéne zmarł w 2007 roku w Dakarze. Nie zdążył zrealizować marzenia swego życia: filmowego fresku o Samori Touré, wielkim wojowniku, bohaterze walk antykolonialnych w Afryce Zachodniej XIX wieku. 

Magda Podsiadły - eks-dziennikarka działu kultury wrocławskiej Gazety Wyborczej (od 1990 do 2012, współtworzyła dział i szefowała mu przez dekadę), dzieciństwo spędziła  w Gwinei w Afryce, absolwentka polonistyki na Uniwersytecie Wrocławskim,  doktorantka w warszawskim IAE PAN. Pasjonuje ją teatr i kino Afryki frankofońskiej (publikuje teksty o kinie i teatrze m.in. w „Didaskaliach”, „Kinie”, „Formacie” , „Notatniku teatralnym”, „Dwutygodniku.com”). Poza działalnością dziennikarską zajmuje ją fotografia reportażowa. 

Zobacz także:

Inne archiwalne wydarzenia z tego cyklu:

DzieńGodzinaNazwa wydarzeniaMiejsce wydarzenia
18:00 Spotkanie Seks, cytadela i krzyż. Życie intymne w wielkich religiachZ Moniką Bobako rozmawia Patrycja Sasnal Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Emilia
ul. Emilii Plater 51, Warszawa
18:00 Film „Ostatni anioł historii”Projekcja fimu Johna Akomfrah oraz dyskusja Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Emilia
ul. Emilii Plater 51, Warszawa
18:00 Spotkanie Wygnani do raju? Skąd się biorą uchodźcy u bram UEZ Adamem Leszczyńskim rozmawia Michał Sutowski Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Emilia
ul. Emilii Plater 51, Warszawa
18:00 Debata Jak daleko stąd, jak blisko. Społeczne skutki konfliktu palestyńsko-izraelskiegoZ Konstantym Gebertem rozmawia Patrycja Sasnal Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Emilia
ul. Emilii Plater 51, Warszawa
18:00 Film „Słowa i rzeczy Mudimbego”Projekcja filmu Jeana-Pierre'a Bekolo Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Emilia
ul. Emilii Plater 51, Warszawa
18:00 Film „Kuba: afrykańska Odyseja”Projekcja filmu Jihan El-Tahri Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Emilia
ul. Emilii Plater 51, Warszawa