Architektura jako sztuka, sztuka jako architektura

Celem programu filmowego jest umożliwienie refleksji nad dziedzictwem nowoczesności i jej złożonej recepcji we współczesnej twórczości artystycznej częściowo poprzez prace artystów uczestniczących w wystawie, częściowo zaś przez filmy nawiązujące bezpośrednio do pokazywanych prac. Efektem tego zestawienia jest twórczy dialog między zawartością wystawy a dziełami filmowców historycznej awangardy. Prezentacja jest w istocie kolejnym działem wystawy, a nie tylko dodatkiem do niej. Podzielona została na pięć części odzwierciedlających większość kluczowych koncepcji wystawy, to znaczy kwestie określające badania w dziedzinie estetyki i architektury, ale także teorii politycznej i społecznej. Program dzieli się na pięć części tematycznych:

Architektura jako sztuka, sztuka jako architektura 100 min.
Pejzaże utopijne i geopolityka 90 min.
Abstrakcja i dalej 100 min.
Odgrywając nowoczesny dom 100 min.
Życie nowoczesne i po nim 70 min.

Wieczór 5

Życie nowoczesne i po nim

Rebecca Baron i Dorit Margreiter
Slumsy. Americus, Georgia, 2008
35 mm przeniesione na DVD, kolor, dźwięk, 13’58’’
zdjęcia: Hannes Böck
produkcja: MAK, Wiedeń

Reżyserka filmowa Rebecca Baron i artystka Dorit Margreiter odwiedzają park tematyczny Global Village Discovery Center (Centrum odkrywania globalnej wioski) w Americus w stanie Georgia w USA, w skład którego wchodzi rekonstrukcja południowoafrykańskiego slumsu, by poruszyć temat postrzegania i pokazywania biedy. Jednym z zadań parku, założonego przez miejscową organizację charytatywną, jest pozyskiwanie funduszy na statutowe cele organizacji poprzez pokazywanie przykładów ludzkiej biedy. Autorki filmu zadają pytania o związki między tematem i obrazem, produkcją i reprodukcją, o manipulacyjną siłę obrazów w ogóle, dokumentalną wartość obrazu filmowego, mechanizmy twórczości artystycznej, proces robienia filmów i medialne przedstawienia rzeczywistości. Wykorzystują w tym celu techniki i formy prezentacji wywiedzione ze świata architektury i designu, jak również techniki fabularne i dokumentalne.

Gordon Matta-Clark (1943 – 1978 Nowy Jork) Rozszczepienie (Splitting), 1974
film 16 mm, przeniesiony z Super 8, czarno-biały/kolor, bez dźwięku, 10’50’’
zdjęcia: Liza Bear

Na Humphrey Stret w Englewood w stanie New Jersey, w okolicy zamieszkałej głównie przez Afroamerykanów, gdzie istniejące budynki miały być zburzone w celu wzniesienia nowych, Gordon Matta-Clark przeprowadził swoją zapewne najbardziej radykalną akcję z serii „cięć”. Artysta przeciął dom praktycznie na pół poprzez usunięcie wąskiego fragmentu wzdłuż pionowej osi. Następnie uniósł dwie połówki na fundamencie, tak że utworzyła się około pięciostopniowa szczelina. W kolejnej akcji artysta usunął cztery narożniki dachu (Cztery narożniki). Dom, który był przeklęty, został przekazany na potrzeby akcji przez Horace Solomona, męża słynnej marszandki i mecenaski Holly Solomon. Solomonowie zorganizowali również „wernisaż”, podczas którego widzowie mieli okazję zwiedzać przekształcony budynek.

Marina Grzinic / Aina Šmid
Postsocjalizm + Retroawangarda + IRWIN, 1997
wideo, Betacam SP PAL, kolor, dźwięk, 22’05’’
produkcja: TV Slovenia, 1997, Scenariusz i reżyseria Marina Grzinic i Aina Šmid w oparciu o esej Mariny Grzinic Opisując postsocjalizm, aktorzy/performerzy: Milena Zupančič, Jernej Sugman, Slavoj Ĺ˝iĹžek, Peter Weibel, grupa IRWIN, zdjęcia: Jure Nemec montaż: Zvone Judez, dźwięk: Damijan Kunej, muzyka: różni autorzy, miks Grzinic / Šmid

Film powstał w oparciu o tekst Mariny Grzinic Opisując postsocjalizm, który jest rodzajem filozoficznej refleksji medialnej (traktatu) na temat kulturowo-artystycznej i politycznej przestrzeni (byłej) Jugosławii w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych. Trójka artystów odpowiednio z Lublany (grupa IRWIN), Zagrzebia (Mladen Stilinović) i Belgradu (artysta znany wyłącznie pod pseudonimem „Kazimierz Malewicz”) w szczególny sposób koduje – poprzez swe projekty, a zwłaszcza stosunek do socjalistycznej i postsocjalistycznej ideologii – przestrzeń czy obszar byłej Jugosławii. Efektem tego procesu kodowania jest Retroawangarda: szczególny ruch estetyczny i społeczny stworzony w ostatnim okresie przez tych i innych artystów ze wschodniej Europy. W filmie zobaczymy też interesujące materiały dokumentalne, jak również wypowiedzi dwóch ważnych filozofów, Slavoja Ĺ˝iĹžka (Słowenia) i Petera Weibela (Niemcy/Austria) oraz grupy IRWIN.

A także nie pokazane wcześniej z powodów technicznych:

Armando Andrade Tudela (1975 Lima, Peru – Berlin)
Film bez tytułu nr 2 (Espace Niemeyer i podczerwień), 2007
16 mm, przeniesiony na DVD, kolor, niemy, 9’51’’

Film nr 3 (Cztery szarości i dwadzieścia dwa przejścia), 2008
16 mm, przeniesiony na DVD, kolor, niemy, 7’36’’

Oskar Fischinger (1900 Gelnhausen, Niemcy – 1967 Los Angeles)
Eksperymenty woskowe, 1921-1926

Ten bardzo wczesny film Fischingera pokazuje „różne sposoby użycia przez niego plasterków wosku. Najpierw sekwencja obrazów z samego wosku (€Ś) potem dłuższa sekwencja złożona z dwóch fragmentów obrazów woskowych, na które nakładają się wirujące koła, przeplatanych animacjami kół (zapewne rysowanymi na papierze); w sekwencji tej artysta wykorzystuje obrazy pozytywowe i negatywowe, a także lustrzane odbicia tego samego obrazu. W końcu krótka sekwencja animacji kreskowej podobnej do tej ze Studium 1 i 2 nałożona na woskowe tło”.

Wieczór 4

Odgrywając nowoczesny dom

Dorit Margreiter (1967 Wiedeń)
10104 Angelo View Drive, 2004
16 mm, kolor, niemy, 6’
we współpracy z Toxic Titties, performanse dzięki uprzejmości Toxic Titties: Heather Cassils, Clover Leary, Julia Steinmetz, występują: Heather Cassils, Vanessa Craig, Cathy Davies, Matt Dunnerstick, Rebecca Elswitt, Clover Leary, Sara Jordeno, Michael Mandiberg, Emily Roysdon, Michelle Sinigayan, Julia Steinmetz, film nakręcony w rezydencji Sheats Goldstein (architekt: John Lautner, 1963/1988, właściciel: James Goldstein), producent wykonawczy: MUMOK, Wiedeń, zdjęcia: Rebecca Baron, film jest częścią instalacji znajdującej się w kolekcji MUMOK w Wiedniu

Koncepcja instalacji 10104 Angelo Drive zbudowana została wokół zaprojektowanego przez amerykańskiego architekta Johna Lautnera modernistycznego domu mieszkalnego, który zagrał w szeregu hollywoodzkich produkcji jako miejsce scen „zła”.

Margreiter podchodzi do tego architektonicznego koszmaru zachodniej rodziny nuklearnej z kilku punktów widzenia. W krótkich sekwencjach filmowych pokazuje, jak budynek może być w niecodzienny sposób wykorzystywany czy społecznie dzielony, jednocześnie kwestionując konwencje filmowego przedstawienia.

Man Ray
Tajemnice zamku kostki do gry, 1928
16 mm, czarno-biały, niemy, częściowo z muzyką Erica Satie, 25’
Uwaga: film z napisami w języku francuskim

Drewniane dłonie manekina trzymają parę kostek do gry. „Rzut kośćmi nigdy nie zniesie przypadku”€Ś W miasteczku St. Bernard modernistyczna willa (projektant Robert Mallet-Stevens) stoi pośród ruin średniowiecznego zamku. W Paryżu dwaj mężczyźni w pończochach na twarzy rzucają kośćmi i postanawiają wyruszyć w drogę. Jadą przez francuską prowincję i docierają do willi. Budynek jest opustoszały. A jednak w jakimś zapomnianym zakątku czworo młodych ludzi, również w pończochach na twarzy, rzuca kośćmi. Postanawiają pobawić się w basenie. Bawią się, zdawałoby się, bez końca, ale wkrótce znikają. Czy są tylko echami przeszłości? Następnego dnia do opuszczonej willi przyjeżdżają mężczyzna i kobieta. Znajdują kości i postanawiają zostać. Zamieniają się w posągi€Ś Film został nakręcony głównie w willi należącej do Charlesa wicehrabiego de Noailles, który był zagorzałym mecenasem awangardowych artystów lat dwudziestych i wspierał między innymi twórczość Jeana Cocteau czy Luisa Bunuela, a także Man Raya.

Ursula Mayer (1970 Ried, Austria – Londyn) Wnętrza, 2006
Super 16 mm, przeniesiony na DVD, kolor i czarno-biały, dźwięk, 3’10’’

Związki pomiędzy architekturą i jej społecznymi konsekwencjami są tematem filmu Ursuli Mayer pod tytułem Wnętrza (2006). Film powstał w domu architekta Ernö Goldfingera przy 2 Willow Road w Hampstead, będącym przykładem londyńskiej awangardy artystycznej lat trzydziestych. Kolekcja dzieł sztuki Goldfingera, w skład której wchodzą prace klasyków modernizmu od Maxa Ernsta po Marcela Duchampa, służy w filmie jako niezwykła scenografia, a zarazem element dramatyczny. Na tym historycznym tle rozgrywa się wyimaginowane spotkanie dwóch kobiet, młodszej i starszej, które w rzeczywistości nigdy nie miało miejsca. Replika rzeźby autorstwa znanej brytyjskiej rzeźbiarki Barbary Hepworth, jako odmienne spojrzenie na czas i rzeczywistość, staje się elementem jednocześnie rozdzielającym i spajającym kontrasty pomiędzy tym, co tradycyjne i nowoczesne.

Florian Pumhösl Program, 2006
16 mm, kolor, dźwięk optyczny, 7’49’’
zdjęcia i montaż: Hannes Böck, muzyka, fortepian: Susanne Pumhösl, dźwięk: Herrmann Platzer, zrealizowano ze środków 27. Biennale w Sao Paulo, film w wersji oryginalnej pokazywany jako zapętlona instalacja, kolekcja Fundacji Generali, Wiedeń, wypożyczający: artysta

Film Program jest filmowym studium budynku znanego jako Casa Modernista (Dom Modernistyczny) autorstwa Gregori Warchavchika, oraz otaczającego go parku. Warchavchik (1896-1971) był żydowskim architektem z Odessy, który studiował we Włoszech i stał się jednym z pionierów nowoczesnej architektury w Brazylii. Dom Warchavchików w Sao Paulo był salonem miejscowej awangardy, a do stałych gości należeli między innymi poeci Mário de Andrade i Guilherme de Almeida oraz artyści Anita Malfatti, Flávio de Carvalho czy Tarsila do Amaral. Warchavchik był jednak również wybitnym innowatorem i zainspirował wielu późniejszych przedstawicieli brazylijskiego rozwiniętego modernizmu takich jak Lucio Costa czy Roberto Burle-Marx.

Materiał ten, a właściwie rekonstrukcja jednej z zawartych w nim scen, wykorzystany zostaje, by nadać filmowi dodatkowy wymiar. Chodzi o ujęcie pokazujące otwarcie wystawy Exposicao de una Casa Modernista. Ujęcie pokazuje członków miejscowej awangardy, w tym poetów Andrarego i de Almeidę, oraz gospodynię Minnę Klabin w towarzystwie wysokiej rangi wojskowego. Ostatnie pokazujące ich ujęcie to zbliżenie precyzyjnie odtwarzające scenę z dawnej kroniki filmowej, stanowiące wizję tego, co mogło się wydarzyć.

Moira Hille (1976 Hamburg – Wiedeń)
Czandigarh 1+2, 2008
DVD, kolor, dźwięk, 22’

Film analizuje współczesne relacje między funkcjonalizmem i biologizmem w hinduskim mieście Czandigarh. W roku 1950 Le Corbusier został zaangażowany do wykonania projektu urbanistycznego i częściowo budowlanego nowej stolicy stanu Pendżab, miasta Czandigarh. Indie i Pakistan wyzwoliły się spod zależności brytyjskiej pod koniec lat czterdziestych i w efekcie wytyczenia granicy pomiędzy nimi Lahore, dawna stolica Pendżabu, znalazło się w Pakistanie. Czandigarh to jedno z klasycznych miast zaprojektowanych. Le Corbusier wykorzystał tu stworzony przez siebie wcześniej, oparty na złotym podziale i proporcjach ludzkiego ciała wzorzec, który nazwał Modulorem. Oba dyskursy – życia i architektury – płynnie łączą się tutaj ze sobą. Czandigarh postrzegane jest tu nie tylko jako przykład architektury żywej czy organicznej, gdzie zastosowano funkcjonalistyczną koncepcję produkcji, lecz także funkcjonalistycznej estetyki, która wzoruje się na modelu ludzkiego ciała i twierdzi, że jest życiem jako takim. Biopolityczne implikacje zawarte w samej koncepcji analizowane są przy pomocy teorii biowładzy Michela Foucaulta, która traktuje także o niedyskursywnych narzędziach władzy takich jak architektura.

By zbadać Czandigarh z punktu widzenia sztuki, naszkicowałam hipotetyczną konstelację pozornie niepowiązanych ze sobą zjawisk, brył i układów. Każdy jest taki sam – kobieta-detektyw – flâneur – sztuka Samuela Becketta Quad I+II; stają one twarzą w twarz z podmiotem i nowoczesnością i uaktualniają się w ponowoczesności. Czandigarh 1+2 wykorzystuje techniki cytatu, kolażu oraz kartografii i pyta o krytyczny potencjał procesu artystycznego zapożyczenia.

Wieczór 3

Abstrakcja i poza abstrakcją

David Maljković (1973 Rijeka, Chorwacja – Zagrzeb, Chorwacja)
Obrazy z własnym cieniem, 2008
16 mm, czarno-biały i kolor, dźwięk, 6’16’’
wersja językowa chorwacka z napisami po angielsku

Film został nakręcony w muzeum/archiwum założyciela grupy EXAT 51 Vjenceslava Richtera i wykorzystuje materiał dźwiękowy z ostatniego wywiadu udzielonego przez artystę i architekta. EXAT 51 – skrót od „eksperymentalne atelier” – była to grupa artystów i architektów działających w pierwszej połowie lat pięćdziesiątych. W warunkach dominującego socrealizmu próbowali oni przebić się z abstrakcją i eksperymentalnymi strategiami artystycznymi.

László Moholy-Nagy (1895 Bácsborsód, Węgry - 1946 Chicago)
Gra świateł czerń/biel/szarość, 1930
16 mm, czarno-biały, niemy, 6’

Lśniące perforowane metalowe przedmioty i drewniane kule współgrają ze sobą na różne sposoby, a ich ruchy wywołują taniec światła i cienia, rodzaj abstrakcyjnego poematu świetlnego.

Armando Andrade Tudela (1975 Lima, Peru – Berlin)
Film bez tytułu nr 2 (Espace Niemeyer i podczerwień), 2007
16 mm, przeniesiony na DVD, kolor, niemy, 9’51’’

Film nr 3 (Cztery szarości i dwadzieścia dwa przejścia), 2008
16 mm, przeniesiony na DVD, kolor, niemy, 7’36’’

Oskar Fischinger (1900 Gelnhausen, Niemcy – 1967 Los Angeles)
Eksperymenty woskowe, 1921-1926

Ten bardzo wczesny film Fischingera pokazuje „różne sposoby użycia przez niego plasterków wosku. Najpierw sekwencja obrazów z samego wosku (€Ś) potem dłuższa sekwencja złożona z dwóch fragmentów obrazów woskowych, na które nakładają się wirujące koła, przeplatanych animacjami kół (zapewne rysowanymi na papierze); w sekwencji tej artysta wykorzystuje obrazy pozytywowe i negatywowe, a także lustrzane odbicia tego samego obrazu. W końcu krótka sekwencja animacji kreskowej podobnej do tej ze Studium 1 i 2 nałożona na woskowe tło” (Canyon Cinema, Inc.)

Florian Pumhösl (1971 Wiedeń)
Animowana mapa, 2005/2006
16 mm, kolor, niemy, 4’32’’
zdjęcia i montaż: Hannes Böck
rekonstrukcja przekroju: Simon Burgunder
film pierwotnie prezentowany jako zapętlona instalacja, ed. 3

Pumhösl analizuje formalne, globalne i społeczne aspekty konstruowanych przestrzeni takich jak architektura na przykładzie przekrojowego rysunku munduru z I wojny światowej. Wyniki tej analizy, które prezentuje widzowi, nie składają się z faktów, jest to raczej system znaków działający jak gramatyka języka. W Animowanej mapie Pumhösl odwołuje się do Percy Smitha, pioniera filmu naukowego i znanego głównie z nowatorskich filmów przyrodniczych. Smith był jednak również autorem kilku filmów typu „animowana mapa”, na przykład Bitwy o Dardanele (1915). W czasie I wojny światowej Smith filmował pola bitewne z lotu ptaka dla brytyjskiego wywiadu.

Florian Pumhösl
OA 1979-3-5-3036; według książki Take Hiratsugiego Gozen Hiinagata (Wzory strojów dla panien z dobrego domu, ok. 1690), 2007
16 mm, czarno-biały, niemy, 17’

Film animowany na podstawie XVII-wiecznego dzieła Wzory strojów dla panien z dobrego domu (Gozen Hiinagata) autorstwa Take Hiratsugiego.

W filmie tym Florian Pumhösl animuje ryciny z XVII-wiecznego japońskiego albumu z wzorami kimon. Film pokazuje wybrane i uproszczone strony z wzornika, obrócone o 90 stopni, by zgadzały się z formatem 16 mm. Same wzory – głównie drzeworyty przedstawiające motywy kwiatowe i krajobrazowe, detale przedmiotów codziennego użytku lub architektoniczne – zostały zamienione w swoje negatywowe odbicia, tworząc typologię fragmentów elementów graficznych, rodzaj filmu abstrakcyjnego. Tytuł pracy to numer inwentarzowy, pod którym książka, dar historyka Jacka Hillera, została zarejestrowana w kolekcji British Museum, a jednocześnie odniesienie do wybranego sposobu postrzegania danej formy. Film pokazywany był jako instalacja, na którą składały się również abstrakcyjne obrazy na szkle Pumhösla oraz ścienne gabloty z książkami zaprojektowanymi przez japońskiego artystę modernistycznego Onchi Koshiro.

Falke Pisano (1978 Amsterdam)
Wykład na temat abstrakcji i zła, 2005/2007
DVD, czarno-biały i kolor, dźwięk, 19’40’’

Abstrakcyjny wzór na zasłonie za plecami Martina Luthera Kinga juniora staje się podstawą abstrakcyjnej kinetycznej rzeźby ściennej w ramach wykładu prezentowanego jako szkic/animacja. W czasie, gdy oglądamy abstrakcyjną animację, konstruowana jest teoria na temat tego, jak człowiekowi i złu pisane jest spotkać się w abstrakcyjnej formie o tym właśnie charakterze. Wykorzystując „nieprofesjonalną” lingwistykę i częściowo w oparciu o książkę Wilhelma Worringera Abstrakcja i empatia, teoria wyjaśnia, w jaki sposób ruch kinetycznej rzeźby powodowany jest w pewnych przypadkach przez zło mieszkające w pracy i jak człowiek wciągany jest w głąb niej na drodze procesu inicjowanego przez percepcję. Wykład na temat abstrakcji i zła to rekonstrukcja na wideo rzeczywistego wykładu wygłoszonego dwa lata wcześniej. W toku narracji prowadzonej przez samą artystkę wyjawione zostają źródła pracy i jej cele, jak również problemy, jakie napotkała przy jej tworzeniu.

Wieczór 2

Pejzaże utopii i geopolityka

Marine Hugonnier (1969 Paryż – Londyn)
Ariana, 2003
Super 16 mm, przeniesiony na DVD, kolor, dźwięk, 18’36’’

Ariana opowiada historię ekipy filmowej, która wyrusza do Doliny Pandższeru w północnym Afganistanie. Opisywana w klasycznej perskiej poezji jako „rajski ogród”, bogata w żyzne gleby i bujną roślinność, dolina przez swą niedostępność rozwijała się w oddzieleniu od reszty kraju, a jej mieszkańcy od zawsze słynęli z niezależności i oporu przeciwko próbom narzucenia obcej władzy. Autorzy filmu zastanawiają się, w jaki sposób specyficzne cechy krajobrazu wpływają na historię danego obszaru. Ponieważ ekipie nie udaje się sfilmować doliny z otaczających ją gór Hindukuszu film staje się opowieścią o nieudanym projekcie wywołującą refleksję nad „panoramą” jako formą strategicznego oglądu, jako typem ujęcia filmowego oraz jej historii sięgającej epoki przedfilmowej.

Ostatnia podróż, 2004
Super 16 mm, przeniesiony na DVD, kolor, dźwięk, 14’17’’

Fikcyjna opowieść Ostatniej podróż rozgrywa się pod koniec Epoki Spektaklu, w czasie, kiedy atrakcje turystyczne mają stać się zupełnie niedostępne dla publiczności. Widz wybiera się w „ostatnią podróż”: wyprawę balonem nad słynnym, ikonicznym szczytem Matterhorn w Alpach szwajcarskich. Film sugeruje możliwość ponownego pojawienia się na mapie białych plam, co jest odniesieniem do świata sprzed ery wielkich odkryć.

Przez Amazonię, 2006
Super 16 mm, przeniesiony na DVD, kolor, dźwięk, 23’52’’

Film Przez Amazonię został nakręcony na Drodze Transamazońskiej (Transamazonica), liczącej ponad 5 500 km długości szosie przecinającej amazońską dżunglę. Przy okazji jej budowy rozwinął się cały przemysł wydobycia i eksploatacji surowców naturalnych takich jak rudy metali, drewno czy kauczuk. W filmie materiały te zostają wykorzystane do zbudowania wózka i torów w celu wykonania na rzeczonej drodze ujęcia z jazdą („travelling shot”). Poprzez to ujęcie, przywołujące złudzenia stojące za ideami, które legły u podstaw projektu transamazońskiego, film odnosi się do procesów i pionierskich ideałów, które dzierżyły prym w czasie rozkwitu brazylijskich aspiracji, by stać się „krajem przyszłości”.

Wieczór 1:

Architektura jako sztuka, sztuka jako architektura
(ok. 100 min)

Gordon Matta-Clark (1943 – 1978 Nowy Jork)
Rozszczepienie (Splitting), 1974
film 16 mm, przeniesiony z Super 8, czarno-biały/kolor, bez dźwięku, 10’50’’
zdjęcia: Liza Bear
wypożyczający: Light Cone, Paryż

Na Humphrey Stret w Englewood w stanie New Jersey, w okolicy zamieszkałej głównie przez Afroamerykanów, gdzie istniejące budynki miały być zburzone w celu wzniesienia nowych, Gordon Matta-Clark przeprowadził swoją zapewne najbardziej radykalną akcję z serii „cięć”. Artysta przeciął dom praktycznie na pół poprzez usunięcie wąskiego fragmentu wzdłuż pionowej osi. Następnie uniósł dwie połówki na fundamencie, tak że utworzyła się około pięciostopniowa szczelina. W kolejnej akcji artysta usunął cztery narożniki dachu (Cztery narożniki). Dom, który był przeklęty, został przekazany na potrzeby akcji przez Horace Solomona, męża słynnej marszandki i mecenaski sztuki Holly Solomon. Solomonowie zorganizowali również „wernisaż”, podczas którego widzowie mieli okazję zwiedzać przekształcony budynek.

Isa Genzken (1948 Bad Odelslohe, Niemcy – Berlin)
Chicago Drive, 1992
film 35 mm, przeniesiony z 16 mm, kolor, dźwięk, 25’
zdjęcia: Ray Wang
wypożyczający: Galerie Daniel Buchholz, Köln-Berlin

Isa Genzken przedstawia miasto słynnej ze swej architektury: Chicago, miejsce, gdzie narodził się drapacz chmur, a także „chicagowskie okno”, jeden z charakterystycznych motywów tamtejszej szkoły architektury. Genzken przemieszcza się z kamerą po zabytkowym śródmieściu, przemierza ulice i place, pokazując nam życie miasta. Powód pobytu artystki w Chicago – wystawa retrospektywna w The Renaissance Society – oraz jej wyjątkowo bystre oko i architektoniczna wrażliwość tworzą tutaj szczególny kontekst. Film miał być próbą rozwinięcia twórczości Genzken w dziedzinie rzeźby w przestrzeni publicznej. Jak mówi artystka: „Film według mnie łączy wszystkie dziedziny działalności artystycznej i jest zapewne najbardziej publiczną formą sztuki, jaka istnieje, jest bowiem najbardziej oglądany. To decyduje o jego atrakcyjności i stanowi motywację do rozwijania zupełnie nowych idei” (Isa Genzken, „Excerpts from Sketches for a Movie, and Other Writings”, w: Journal of Contemporary Art, http://www.jca-online.com/genzken.html).

Manthia Diawara
Dom tropikalny, 2008
DVD, kolor, dźwięk, 58’

scenariusz i realizacja: Manthia Diawara / Ka-Yalema Productions; zdjęcia: Bruno Ramos; montaż: Pedro Rodrigues; operatorzy kamer i oświetlenie: Daman Diawara, PatrĂ­ca Leal, Adelaide Mboueya, Goumour Mohamed, Edgardo Parada. Producent: Jürgen Bock/Maumaus, Lizbona

Realizacja projektu Dom tropikalny Ângeli Ferreiry poświęconego domom zaprojektowanym przez francuskiego architekta i konstruktora Jeana Prouvé jest tematem filmu Manthii Diawary pod tym samym tytułem. Diawara, specjalistka od czarnej kultury i filmu, rejestruje wizyty Ferreiry do miejsc, gdzie stanęły prototypy domów Prouvégo – Brazzaville w Kongo i Niamey w Nigerii – a następnie ich „odzyskanie” przez zachodni świat sztuki. Mireille Ngatsé przez kilka lat mieszkała w Domu Tropikalnym Prouvégo w Brazzaville i opisuje aluminiową konstrukcję jako komfortową, pomimo faktu, że nie miała elektryczności ani bieżącej wody. Pani Ngatsé podobały się zapewniające dobrą wentylację i dużo światła okrągłe okna. Któregoś dnia przyjechało czterech Francuzów i zapakowało dom do kontenerów. Dzisiaj pani Ngatsé widzi swój dawny dom w katalogu wystawy i czyta o nim jako o cennym dziele sztuki pokazywanym na całym świecie. Dokument urodzonej w Mali Manthii Diawary uzupełnia poświęcony Domowi Tropikalnemu projekt Ângeli Ferreiry, pokazywany w ramach wystawy Modernologie. Dzięki filmowi wybrzmieć mogą ukryte opowieści i wspomnienia tych, którzy pozostali na miejscu po tym, jak domy Prouvégo zostały zabrane do Europy. Film jest prowadzoną z pozycji postkolonialnych analizą afrykańskiej tożsamości, sztuki i koncepcji kulturowego starszeństwa.