Jerzy Staniszkis. Architekt
Spotkanie o książce Magdaleny Stopy
Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Bistro Powidoki oraz Wydawnictwo Salix Alba zapraszają na spotkanie wokół książki Magdaleny Stopy, „Jerzy Staniszkis. Architekt”.
Jerzy Staniszkis architekt i grafik, jest autorem m.in. Pomnika Armii Krajowej i Polskiego Państwa Podziemnego stojącego w Warszawie przed budynkiem Sejmu. Jego biografia przygotowana przez Magdalenę Stopę przybliża losy przedstawiciela warszawskiego pokolenia, którego czas studiów przerwał wybuch II wojny światowej.
Staniszkis, absolwent Gimnazjum im. Stefana Batorego, student Wydział Architektury na Politechnice Warszawskiej i uczeń Bohdana Pniewskiego, podczas kampanii wrześniowej walczył w 3 Pułku Szwoleżerów Mazowieckich. Czterokrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych, po Bitwie pod Kockiem w październiku 1939 roku dostał się do niewoli i pozostałe lata wojny spędził w oflagach w Weilburgu, Ostenrode oraz Woldenbergu, gdzie był jednym z organizatorów „Olimpiady za drutami” w 1944 roku.
Do Warszawy wrócił w lutym 1945 roku i podjął pracę w Biurze Odbudowy Stolicy, a później w Biurze Urbanistycznym Warszawy, Pracowniach Budownictwa Przemysłowego i w Miastoprojekcie Stolica. Współtworzył scenografię wystawy „Warszawa oskarża”, a także plakat do niej oraz kolejne, m.in. dla Muzeum Narodowego. Do 1950 roku pracował na Wydziale Architektury PW, później jako profesor w Wyższej Szkoły Sztuk Pięknych w Poznaniu. Okres socrealizmu przetrwał zajmując się architekturą wystawienniczą, tworząc m.in. nowatorskie systemy do konstrukcji stelaży i mebli wystawowych. W 1960 roku jako ekspert w tej dziedzinie wyjechał do Iraku, gdzie podjął pracę na Uniwersytecie Bagdadzkim, a w 1962 roku przeniósł się do USA i do 1987 roku pracował tam jako profesor w Szkole Architektury University of Detroit.
W 1980 roku zorganizował wymianę pomiędzy studentami z Politechniki Warszawskiej a studentami z University of Detroit, która trwa do dzisiaj, czyli już 38 lat. Skorzystało z niej wielu wybitnych dziś polskich architektów. Uwieńczeniem kariery na amerykańskiej uczelni było nadanie jego imienia sali, w której wykładał i wmurowanie nad wejściem pamiątkowej tablicy. Do Polski wrócił w 1993 roku. Mając 83 lata wygrał konkurs na Pomnik AK i Polskiego Państwa Podziemnego, który został zrealizowany i stanął przed gmachem Sejmu. Jednym z ostatnich jego projektów był system siedmiu mostów dla pieszych i rowerzystów łaczących lewo- i prawobrzeżną Warszawę.
Prof. Jadwiga Staniszkis tak wspomina swojego stryja: „Jerzyk był uroczym człowiekiem, na tle naszej bardzo poważnej rodziny, takim rajskim ptakiem. Zawsze dowcipny, ubrany z artystycznym smakiem, ciągle powracający z odległej podróży”.
Z kolei Andrzej Bulanda wypowiada się o profesorze w następujący sposób: „Profesor nie mówił o architekturze bez ołówka w ręku i kartki. Gdy opowiadał, ręka mu sama chodziła. To było kapitalne, ale też onieśmielało studentów, bo nikt nie potrafił mu dorównać”.
Architekta wspomina również prof. Ewa Kuryłowicz: „Wykłady profesora to był show. Człowiek, który potrafi komunikować się z innymi za pomocą rysunku i wykłada w ten sposób architekturę, jest bezcenny”.
Jerzy Staniszkis zmarł w 2009 roku w Warszawie, mając 94 lata.