Montaże tożsamości
wykład Adama Lipszyca

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie zaprasza na pierwszy miniwykład w cyklu Atlas pojęć.

Twórczość i biografia Henryka Strenga/Marka Włodarskiego stanowią znakomity punkt wyjścia do rozmowy o rozmaitych aspektach przemian tożsamości w XX wieku. Wpisując się w strukturę wystawy, której towarzyszy mój wykład, chciałbym przyjrzeć się dwóm wymiarom tej kwestii: procesom hybrydyzacji, jakim podlegała tożsamość europejskich Żydów, dodatkowo a katastrofalnie skomplikowanym w wyniku Zagłady, oraz dekonstrukcyjnej grze między modernistycznym projektem uniwersalnego człowieczeństwa a podmiotowością uwikłaną w to, co lokalne i przygodne. W migracji między tymi dwoma zasadniczymi kompleksami problemów powinno dopomóc pojęcie montażu, tak ważne dla praktyki artystycznej Strenga czy jego przyjaciółki Debory Vogel, które – zwłaszcza w ujęciu zaproponowanym przez Waltera Benjamina – pozwala lepiej zrozumieć napięcie między ideą podmiotowej jedności a wewnętrznym zróżnicowaniem każdego z nas, między społecznymi procesami ujarzmienia a naszą nietożsamą pojedynczością, między tym, czym przyszło nam być, a tym, czym stać się próbujemy. Kategoria montażu pozwoli też powiązać kwestię tożsamości z trzecim wymiarem wystawy, czyli kwestią rozmaitych form zaangażowania i jego wyrazu w przestrzni działań artystycznych.