Dekolonizacja polskich kolekcji muzealnych?

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie oraz Magazyn SZUM zapraszają na dyskusję poświęconą dekolonizacji polskich kolekcji muzealnych.

Punktem wyjścia do rozmowy będzie esej Doroty Jagody Michalskiej „Czyste białe dłonie. Wstęp do dyskusji o dekolonizacji polskich muzeów”, który ukazał się w 32 numerze Magazynu SZUM.

W spotkaniu udział wezmą Dorota Jagoda Michalska, historyczka sztuki i archeolożka Monika Stobiecka oraz krytyk i historyk sztuki Wojciech Szymański. Rozmowę poprowadzi kuratorka Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie Magda Lipska.

W ostatnich latach kluczową rolę dla refleksji oraz praktyki muzeologicznej odegrały apele o potrzebę dekolonizacji zbiorów, instytucji oraz praktyk kuratorskich. Muzea coraz częściej stają przed wyzwaniem ponownego przemyślenia własnych strategii wystawienniczych, sposobów wytwarzania wiedzy, statusu posiadanych kolekcji oraz problematycznych źródeł finansowania. Pojawiają się głosy wzywające instytucje sztuki do rozliczenia roli, jaką one same odegrały w tworzeniu oraz ugruntowywaniu kolonialnej rzeczywistości oraz towarzyszącej jej narracji o „białej supremacji”.

Współczesne dyskusje na temat dekolonizacji w Polsce są często zbywane argumentem o braku polskich kolonii i niewspółmierności naszego uczestnictwa w globalnych historiach imperializmu w stosunku do takich mocarstw jak Niemcy czy Anglia. Perspektywa ta nie uwzględnia jednak działalności Polaków w koloniach zachodnich imperiów, jak i ideologicznej natury samego projektu kolonialnego. Kolonializmu nie można sprowadzić wyłącznie do kwestii fizycznego posiadania zamorskich terytoriów. Jest to bowiem – być może przede wszystkim – projekt ideologiczny, który opiera się na odmowie człowieczeństwa ludziom zamieszkującym poza obrębem zachodniego świata.

Kolonializm jako taki właśnie projekt jest niewątpliwie obecny w przestrzeni polskiej historii – poczynając od pierwszych wypraw polskich etnografów w XIX wieku (m.in. Stefana Szolca-Rogozińskiego oraz Leopolda Janikowskiego do Kamerunu), międzywojennych ambicji oraz realnych prób pozyskania zamorskich kolonii (w Brazylii oraz Liberii). Jest obecny w formie rasizmu, który stanowi podstawową matrycę imperialnego projektu oraz związanego z nią systemu kapitalistycznego i dehumanizującego wyzysku. Wreszcie, jest obecny we współczesnym stosunku do imigrantów, którym odmawiane są podstawowe prawa człowieka w imię nacjonalistycznych ideologii.

Wszystkie te elementy wskazują na znaczącą obecność kolonializmu w tkance polskiego społeczeństwa. W przestrzeni praktyki muzealnej fakt ten oznacza, że polskie kolekcje wymagają dzisiaj ponownego spojrzenia z perspektywy dekolonialnej. Jest to jedno z najważniejszych zadań stojących przed współczesnymi kuratorami, historykami sztuki oraz pracownikami instytucji.

Transmisja na Facebooku Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie.