Czytanki dla Użytkowników Sztuki #6
Diogenes, Duchamp i odmowa (sztuki, pracy i nie tylko)
Marcel Duchamp uznawany jest powszechnie za ojca założyciela sztuki współczesnej. Co jednak ciekawe, Duchampa nastawienie do sztuki czy artystycznej profesji było co najmniej ambiwalentne.
Sztuka była dla niego na tyle nieistotna, że zamiast ustawiać się wobec niej w bezpośredniej opozycji, wolał grać w szachy czy podrzucać do galerii znalezione obiekty. Działo się tak dlatego, że sztukę uznawał Duchamp za formę pracy, która jest problematyczna, jeżeli nie zupełnie bezsensowna i najlepiej jej po prostu unikać. Innymi słowy, Duchampa zrozumieć można jako radykalnego piewcę lenistwa, który głosi nie tylko, że nie warto robić sztuki, ale też, że nie warto poświęcać się anty-sztuce, ponieważ wymagałoby to zbyt dużego zaangażowania. Co najwyżej parę godzin dziennie można spędzać na wykonywaniu molekularnych przesunięć estetyczno-egzystencjalnych.
Należy bowiem podkreślić, że wycofując się ze sztuki Duchamp wymyka się też innym społecznie uwarunkowanym kategoriom – płciowym, klasowym, zawodowym. Takiego Duchampa czytać można jako klasyka odmowy (pracy i nie tylko), tak jak robi to współczesny filozof społeczny Maurizio Lazzarato. Duchampowską ascezę porównuje on chociażby do egzystencjalnych technik antycznych cyników. W celu przedyskutowania zasadności tej niekonwencjonalnej interpretacji, na seminarium zostaną zestawione wycinki ostatniej książki Maurizio Lazzarato „Duchamp i odmowa pracy" (2014) z fragmentami „Żywotów i poglądów sławnych filozofów" Diogenesa Laertiosa (III wiek n.e.) oraz przykładami artystycznej ucieczkologii.
Teksty zostaną wysłane zainteresowanym wzięciem udziału w seminarium na tydzień przed spotkaniem, w odpowiedzi na maila wysłanego na adres zapisy@artmuseum.pl, o tytule Czytanki dla Użytkowników Sztuki. Będą także dostępne w recepcji Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Spotkanie odbędzie się w audytorium na pierwszym piętrze pawilonu Emilia.
W nawiązaniu do tradycji latających uniwersytetów, Wolny Uniwersytet Warszawy proponuje serię samokształceniowych spotkań dla użytkowników i użytkowniczek sztuki. Czytanki posłużą skompletowaniu pojęciowej skrzynki narzędziowej, która pozwoli na samodzielne majsterkowanie przy zagadnieniach kluczowych dla zrozumienia roli i pozycji sztuki w dzisiejszym świecie.
Czytanki dla Użytkowników Sztuki odnoszą się bezpośrednio do wystaw organizowanych w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie („Robiąc użytek”, „Po co wojny są na świecie” oraz „Chleb i róże”), teoretyczną refleksję zakorzeniając w rozmowie o bieżących praktykach kuratorskich i artystycznych.
Cykl siedmiu seminariów będzie poruszał szereg pytań, takich jak:
- Czym jest wartość użytkowa sztuki?
- Czy sztuka jest bezużyteczna?
- Co w takim kontekście oznacza robienie użytku?
- Czy żyjemy w epoce post-artystycznej?
- Czy awangardowy sen o fuzji sztuki z życiem pozostaje niespełnialnym marzeniem?
- Czy sztuka wciąż prowadzić może do radykalnych przekształceń codzienności?
- Czym są kompetencje artystyczne?
- Jak promieniują one na inne dziedziny życia?
- Jakie są możliwe światy sztuki?
- Jaka jest wartość instytucji podtrzymujących artystyczną autonomię?
- Czym jest zwrot etnograficzny w sztuce?
- Czy i na jakich zasadach świat sztuki może skutecznie włączać grupy wykluczone?
- Co łączy majsterkowiczów z hakerami?
- Jaką pracę wykonują użytkownicy platform społecznościowych?
Jedną z lektur powracających na wielu seminariach będzie „W stronę leksykonu użytkowania” kanadyjskiego teoretyka Stephena Wrighta, któremu towarzyszyć będą teksty klasyczne (Immanuel Kant, Karl Marks, Friedrich Schiller) oraz pozycje ze współczesnej filozofii, krytyki społecznej i teorii sztuki (Howard Becker, Hakim Bey, Claire Bishop, Yann Moulier Boutang, Peter Bürger, Guy Debord, Hal Foster, Miwon Kwon, Lucy Lippard, Jerzy Ludwiński, Jacques Rancière, McKenzie Wark).
Plan seminariów:
13.01.2016 Czytanki #1: O pożytkach płynących z bezużyteczności.
27.01.2016 Czytanki #2: Jak żyć w postartystycznych czasach?
24.02.2016 Czytanki #3: "Inny" w muzeum. Czy świat sztuki może reprezentować wykluczonych?
9.03.2016 Czytanki #4: Zwrot etnograficzny w sztuce.
23.03.2016 Czytanki #5: Klasa, sztuka, kreatywność.
6.04.2016 Czytanki #6: Awangarda i Exodus.
20.04.2016 Czytanki #7: Użytkowanie jako wytwarzanie.