Architektura w globalnym socjalizmie: Europa Wschodnia, Zachodnia Afryka i Bliski Wschód w czasie Zimnej Wojny
Premiera książki Łukasza Stanka
Bus Terminal, Abu Dhabi, UAE, fot. Łukasz Stanek, 2015
Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie zaprasza na premierę książki Łukasza Stanka, „Architektura w globalnym socjalizmie: Europa Wschodnia, Zachodnia Afryka i Bliski Wschód w czasie zimnej wojny”. Autor opisuje w niej kolektywną pracę socjalistycznych architektów, planistów i inwestorów zmierzającą do urbanizacji i rozwoju Globalnego Południa w czasach istnienia Związku Radzieckiego.
Podczas zimnej wojny, architekci, planiści i przedsiębiorstwa budowlane z socjalistycznej Europy Wschodniej angażowali się w intensywną współpracę w Zachodniej Afryce i na Bliskim Wschodzie, by nieść modernizację tamtejszym rozwijającym się krajom. „Architektura w globalnym socjalizmie” pokazuje jak międzynarodowa współpraca przekształciła pięć miast na Globalnym Południu: Akrę, Lagos, Bagdad, Abu Zabi i Kuwejt.
Łukasz Stanek opisuje procesy, w których lokalne władze wraz z profesjonalistami z tych miast wdrażały radzieckie systemy prefabrykacji, węgierskie i polskie metody planowania, jugosłowiańskie i bułgarskie materiały konstrukcyjne, rumuńskie i wschodnioniemieckie projekty typowe oraz używały siły roboczej ze wschodniej Europy. Bada, jak ścieżki socjalistycznego postępu były adaptowane do tropikalnych warunków Ghany lat 60. XX wieku i w jaki sposób wschodnioeuropejskie tradycje architektoniczne zyskiwały nowe życie w Nigerii lat 70. Autor przygląda się różnicom między socjalistycznym handlem zagranicznym i rosnącym globalnym rynkiem budowlanym oraz sposobom ich wykorzystywania na Bliskim Wschodzie w ostatnich dekadach zimnej wojny. Stanek demonstruje, jak te i inne praktyki globalnej współpracy między socjalistycznymi krajami – które nazywa socjalistycznym stwarzaniem świata – pozostawiły niezatarty ślad na miejskich krajobrazach postkolonialnego świata.
„Architektura w globalnym socjalizmie” dostarcza też szerokiej kolekcji niepublikowanych wcześniej zdjęć pochodzących z archiwalnych kwerend na czterech kontynentach i bogactwo szczegółowych wywiadów. Ta wnikliwa książka prezentuje nowe rozumienie globalnej urbanizacji i jej architektury poprzez soczewkę socjalistycznego internacjonalizmu, mierzącego się z szeroko pomyślaną modernizacją oraz rozwojem Globalnego Południa.
Więcej informacji o książce: na stronie wydawnictwa Princeton University Press.
dr Łukasz Stanek
jest starszym wykładowcą w Szkole Architektury Uniwersytetu w Manchesterze. Bada historię współpracy między Blokiem Wschodnim a krajami tzw. „Trzeciego Świata” na polu architektury w okresie zimnej wojny. Nowa publikacja autora, „Architecture in Global Socialism: Eastern Europe, West Africa, and the Middle East in the Cold War”, jest całościowym opracowaniem i krytyczną analizą tego zjawiska. Na podstawie badań archiwalnych zebranych na czterech kontynentach oraz wywiadów, Stanek rekonstruuje historię powojennej urbanizacji Akry, Lagos, Bagdadu, Abu Dhabi i Kuwejtu poprzez historię projektów realizowanych w tych miastach przez lokalnych architektów, urbanistów i firmy budowlane m.in z Polski, Związku Radzieckiego, Bułgarii, Rumunii, czy Jugosławii.
Jacek Chyrosz
architekt, absolwent Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. W latach 1962-1967 pracował w państwowej pracowni Ghanie. Wraz ze Stanisławem Rymaszewskim zaprojektował m.in. pawilon wejściowy na tereny Międzynarodowych Targów Handlowych w Akrze, ukończony w 1967.
Alicja Gzowska
historyczka sztuki, zajmuje się architekturą drugiej połowy XX wieku w Polsce, doktorantka w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego, współpracowniczka Narodowego Instytutu Architektury i Urbanistyki. W latach 2016-17 realizowała projekt badawczy NCN pt. Piotr Zaremba (1910-1993): dzieło i wpływ urbanisty i nauczyciela w dobie zglobalizowanej kompetencji. Współautorka książek Postmodernizm polski. Architektura i urbanistyka. Rozmowy z architektami (Wydawnictwo 40 000 Malarzy, 2013), Postmodernizm jest prawie w porządku. Polska architektura po socjalistycznej globalizacji (Fundacja Bęc-Zmiana, 2012). Pasjonatka łupin żelbetowych i architektury kolejowej, monografistka zburzonego katowickiego dworca: Szesnaście żelbetowych kwiatów. Nowy dworzec kolejowy w Katowicach (Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, 2012).
