Anna Niesterowicz: Hańba
Rezydencja w Departamencie Obecności
Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie zaprasza na odsłonę nowej realizacji Anny Niesterowicz, „Hańba”, inaugurującą wrześniowy cykl działań Departamentu Obecności: Duma i Uprzedzenie. Nowe Praktyki Godnościowe.
Niesterowicz wchodzi w dialog z własną pracą o tym samym tytule zrealizowaną w 2006 roku, niecałe pół roku po wyborach parlamentarnych w Polsce i miesiąc przed narodzinami Twittera – dziś integralnego elementu współczesnej komunikacji politycznej. W pracy z 2006 roku, artystka przyglądała się zadomowionym w języku polskim stereotypom, lękom i uprzedzeniom narodowym jakie od zarania nowoczesności służą opisywaniu kraju otoczonego „morzem obcych”. W tym celu, Niesterowicz zestawiła propagandowe druki z lat 30. z cytatami z forów internetowych z początku lat 2000.
W 2018 roku, kiedy media społecznościowe dyktują warunki politycznego dyskursu a upowszechnianie półprawd i fake newsów wpływa na kształt debaty publicznej, artystka przygląda się procesom powstawania mowy nienawiści. Jednocześnie, Niesterowicz zwraca uwagę na nowe przejawy manipulacji politycznej i gier retorycznych wywołane przez akceleracje nowych form technologii. Jak wskazywała w 2006 roku, język propagandy lat 30. był pełen siły, witalności i pewności, szczególnie kiedy pojawiał się w szacie modernistycznego designu. Dziś artystka pyta: jak wyglądał język propagandy dwanaście lat temu, jaką szatę przybiera dziś? Niesterowicz pokazuje, że pomimo pozornych różnic możemy rozpoznać te same utarte klisze i myślowe protezy, uzupełnione z czasem o nowe fantazmaty.
Artystka jest jednak daleka od wyciągania wniosków o linearnej proweniencji faszyzującego języka czy tworzenia prostych analogii. Badając napięcia pomiędzy afektywnym ładunkiem wyrażanych sądów a współczesnymi podziałami społecznymi, Niesterowicz bada wyczerpanie języka prowadzące do niemożności zbudowania realnego obrazu świata i prawdziwej komunikacji.
Wystawie towarzyszy debata o językach plemiennych i nowych systemach identyfikacji, którymi karmi się współczesna mowa nienawiści. W rozmowie udział wezmą: Anna Niesterowicz; dr Mira Marcinów, filozofka i autorka książki „Historia polskiego szaleństwa”; Olga Byrska, badaczka i krytyczka kultury, oraz publicyści Marek Beylin i Jakub Wencel.
Anna Niesterowicz
Artystka wizualna, autorka instalacji, prac wideo, rysunków i ilustracji. Ukończyła studia na Wydziale Rzeźby ASP w Warszawie, dyplom obroniła w pracowni prof. Grzegorza Kowalskiego. Twórczość Niesterowicz łączy zarówno wątki autobiograficzne, jak i szerszy komentarz na temat społecznych relacji i napięć. Artystkę interesują kody i konstrukty językowe oraz wszystko to, co „zagubione w tłumaczeniu” i niemożliwe do wyjaśnienia. Niesterowicz porusza się w obszarze irracjonalnych skojarzeń, znajdujących się „poza kulturą” i będących najczęściej skutkiem nieporozumienia, a jednak bezpośrednio odnoszących się do rzeczywistości i wpływających na nią.
