Yona Friedman (1923-2020)

Z żalem informujemy o śmierci Yony Friedmana, urodzonego na Węgrzech francuskiego architekta, urbanisty i projektanta.

Yona Friedman urodził się w 1923 roku w Budapeszcie, w żydowskiej rodzinie. Zmuszony do ucieczki przed nazistowskim reżimem przez 10 lat mieszkał w Hajfie w Izraelu, by w 1957 roku osiąść w Paryżu.

Był wybitnym architektem i teoretykiem, znanym przede wszystkim ze swojej teorii architektury mobilnej, którą przedstawił w manifeście Manifeste de l'architecture mobile podczas X Międzynarodowego Kongresu Architektury Nowoczesnej w Dubrowniku. Na podstawie tej idei rozwinął następnie koncepcję „Ville spatiale” (miasta przestrzennego, otwartego lub wiszącego), w której określił zasady architektury dopasowującej się do ciągłych zmian charakteryzujących społeczeństwo w nieustannym ruchu i opartej na „infrastrukturze” zapewniającej mieszkania dla przemieszczających się ludzi.

W 1968 roku sformułował ideę  „miasta mostu”. W ciągu lat 60. XX wieku, dekady zwanej „wiekiem megastruktur ”, aktywnie uczestniczył w ruchu utopijnej architektury. Wykładał na uniwersytetach MIT, Princeton, na Harwardzie i na nowojorskim Columbia University. W następnej dekadzie pracował dla Organizacji Narodów Zjednoczonych i UNESCO, rozpowszechniając podręczniki do samodzielnego budowania w krajach afrykańskich, Ameryce Południowej i Indiach. 

Mimo że większość koncepcji Yony Friedmana nie została zrealizowana, oparte były one na artystycznym credo: „Architektura bez ludzi to ruina”. Jego utopijne idee stają się aktualne szczególnie dzisiaj, w dobie kryzysu klimatycznego i rosnącego zaludnienia miast. 

Yona Friedman tworzył również liczne instalacje artystyczne. Jego Ikonostas (Struktura białkowa- łańcuch przestrzenny) z 2010 roku, znajduje się w kolekcji Muzeum. Praca ta stanowi wprowadzenie do współczesnej rewizji modernistycznej utopii miasta.

Zespół Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie.