Filmoteka Muzeum

Koniec to praca, która przede wszystkim uwypukla samą strukturę dzieła filmowego. Koncepcja tego filmu przypomina zabieg, jakiego dokonał John Cage komponując w 1952 utwór na dowolny skład instrumentalny, słynne 4’33''. Film Koniec w swej długości jest również bliski dziełu Cage’a. 4 minuty i 20 sekund wydały się najbardziej optymalną długością dla autora, choć – jak przyznaje – zastanawiał się, czy nie pozostać przy 4.33; analogia mogłaby jednak wydać się zbyt nachalna. Została natomiast powtórzona pewna konstrukcja, co też daje wiele do myślenia. To, co wcześniej było dziełem przypadku, tu nabrało charakteru szkieletu. Tak samo jak w Cage’owskim 4.33 możemy odnaleźć 3 momenty, które przełamują ciszę, tak i w Końcu występują 3 zaburzające płynność w sferze wizualnej akcenty.

Cisza, tak jak i napisy będące częścią składową kompozycji, częstokroć nie jest brana pod uwagę, rejestrowana przez odbiorcę. Koniec to gra z naszymi przyzwyczajeniami percepcyjnymi. Odbiorca czeka na rozpoczęcie się dzieła, by doznać zawodu, ale zaraz potem pojawia się refleksja. Koniec to film wykorzystujący klasyczny zabieg autoreferencji, mający na celu zwrócenie uwagi odbiorcy na rolę, znaczenie i konstrukcje filmu jako takiego.

Opis na podstawie: A. Hirszfeld, Szczerbowskiego obraz zwielokrotniony, w: Wizje i Re-wizje. Wielka Księga estetyki w Polsce, Kraków 2007; A. Hirszfeld, Robert Szczerbowski, w: Nowe zjawiska w sztuce polskiej po 2000, Warszawa 2007.
 

(AH)