Filmoteka Muzeum

Bem to filmowa dokumentacja podróży, którą Przemysław Branas odbył do trawionej wojną Syrii w 2016 roku. Praca powstała w ramach projektu "Praca–technika" w Bank Pekao Project Room w Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie.

Podróż Branasa przebiegała w przeciwną stronę do tej, którą przebyły w 1929 roku szczątki generała Józefa Bema w drodze z miejsca śmierci - Aleppo do rodzinnego Tarnowa. Branas wydobywa z panteonu bohaterów narodowych postać generała Józefa Bema, żeby pokazać, że domyślne powiązanie postawy patriotycznej z gorliwym wyznawaniem religii katolickiej jest fałszywym uproszczeniem, a bez trudu odnajdziemy wśród najbardziej zasłużonych postaci dla polskich walk niepodległościowych również wyznawcę islamu. Bem za pomocą prostego gestu sięgnięcia do historycznego archiwum falsyfikuje nacjonalistyczną fantazję o monokulturowej narodowo-katolickiej Polsce „wolnej od islamu”, która stanowiła reakcję obronną znaczącej części polskiego społeczeństwa na pojawienie się kwestii przyjęcia uchodźców z Syrii przez Polskę.

Gest powtórzenia podróżniczego szlaku przez Branasa dialoguje z praktyką ponownych pochówków ważnych postaci za czasów II RP, która stanowiła istotną część strategii umacniania narodowej tożsamości. Wykorzystanie postaci generała Bema przez politykę historyczną II RP można odczytywać w kontekście ówczesnych polskich koncepcji sojuszów zagranicznych i utopijnej idei międzymorza – sojuszu państw położonych między Bałtykiem a Morzem Czarnym.

Powrót polskiej polityki zagranicznej do tej koncepcji w ostatnich latach zdradza podobne mocarstwowe sentymenty obecnych władz. Branas przeciwstawia fantazmatycznej wizji regionalnej wspólnoty wolne od uprzedzeń i otwarte na doświadczenie różnorodności innych kultur „spojrzenie turysty”. W dokumentacji swojej podróży tworzy rodzaj kontr-wizualności, pokazując urywki z codziennego życia ulic kolejnych miast tego regionu,przywraca im ich jednostkowy wymiar i pozbawia je wyobrażeniowego statusu wyśnionych krain, które miałyby wejść w skład w geopolitycznego imperium.

                                                                                                                               (MP)
 

Rok powstania: 2016
Czas trwania: 18'18"
Język: różne
Oryginalne media:

© Przemysław Branas