Tomasz Kozak
Artysta wizualny, teoretyk. Twórca filmów animowanych (Czarna burleska [1996], Opera Ocalenia [1998], 627 Romans Dżentelmena [2000]) oraz interdyscyplinarnych projektów wideo (m.in. Zmurzynienie [2006], Lekcja lucyferyczna [2006], Flash of the New Flesh [2011]). Autor zbioru esejów Wytępić te wszystkie bestie? (40 000 Malarzy, Warszawa 2010). Pracuje na stanowisku adiunkta w Instytucie Sztuk Pięknych UMCS w Lublinie.
Głównym obszarem zainteresowań Tomasza Kozaka jest film found footage. W przypadku tego artysty technika specyficznej rekonstrukcji materiałów znalezionych stanowi część szerszej strategii hermeneutycznej, określonej mianem Krytyki Fantazmatycznej. Krytyka Fantazmatyczna próbuje jednocześnie opisywać i zmieniać mechanizmy, przy pomocy których późno-nowoczesna kultura tworzy wyobrażenia nowoczesności. Jak wskazuje Kozak, opis i zmianę tych wyobrażeń umożliwiają tzw. Obrazy s(t)ymulacyjne. Są to figury zarazem symulujące i stymulujące. Odzwierciedlają one (symulują) istniejący stan rzeczy (tzn. konwencjonalną strukturę wyobrażeń społecznych), a jednocześnie próbują projektować (symulować) możliwość dialektycznego przekształcenia tego stanu. W drugim przypadku symulacja staje się stymulacją, wywołującą zmiany w strukturze imaginariów społecznych. Zdaniem Kozaka, imaginaria te tworzą swoiste „rusztowania”, czyli najbardziej ogólne formy determinujące jednostkowe i kolektywne wyobrażenia o rzeczywistości. W związku z tym artysta formułuje postulat hermeneutyczny. „Re/interpretacja rusztowań powinna być re/konstrukcją zmierzającą do ustanowienia jak najdogodniejszych warunków myślenia i życia dla narodów złożonych z ludzi oświeconych i wolnych” (T. Kozak, Wokół krytycznej literatury graficznej, w: „Ha!Art”, nr 34, s. 62). Re/interpretacji towarzyszyć powinna emancypacyjna re/dystrybucja energii sztuki, ożywiająca te modele racjonalności, które zostały spetryfikowane lub stłumione przez nowoczesność konwencjonalną. W takim układzie istotną rolę odgrywa film found footage. Jego zadanie to zmiana funkcji komercyjnego obrazu kinematograficznego. Obraz ten przestaje być nośnikiem naiwnej przyjemności estetycznej i staje się medium pośredniczącym w tworzeniu dyskursu filozoficznego. Dyskurs ów pełni funkcję krytyczną, a ściślej, „propedeutyczną”: próbuje ustanowić wstępne warunki wizualne i pojęciowe, pozwalające na modelowanie nowoczesności niekonwencjonalnej. W tym kontekście Tomasz Kozak identyfikuje inspirujące go dyskursy: Oświecenie (Kant, de Sade), klasyczna filozofia niemiecka (Fichte, Schelling, Hegel), Romantyzm (Schlegel, Schiller, Novalis). Jednocześnie artysta wyraźnie dystansuje się od tradycji (neo)awangardy, wskazując na (neo)romantyczne źródła inspiracji (w odniesieniu do swoich eksperymentów found footage odrzuca np. Debordiańskie pojęcie détournement, demonstracyjnie posługując się Lautrémontowską kategorią „plagiaryzmu” [por. T. Kozak, D. Deruk, Neoromantyzm vs neoawangarda, w: T. Kozak, Wytępić te wszystkie bestie?, Warszawa 2010, ss.113-116]).
