Włodzimierz Borowski. Prace i rekonstrukcje
Piotr Juszkiewicz: Nihilizm jako towar luksusowy

W jednym z najznamienitszych esejów o relacji pomiędzy sztuką a ekonomią, noszącym równie znamienity tytuł „Chimera jako zwierzę pociągowe” (1933), Jerzy Stempowski, autor tytułu i eseju, w sposób niezwykle przenikliwy uchwycił paradoksalną symbiozę literackiej ekstremy z początku wieku dwudziestego i zamożnej burżuazji.

Przy czym nie szło mu tylko o paradoks złotego łańcucha, uzależniającego progresywnych artystów od społecznej elity, ale także o to, że owa elita apokaliptyczne gusta awangardy i jej transgresyjne szaleństwa umiała przełożyć na własną praktykę biznesowego ekstremizmu, rozbijającego doszczętnie poprzedni model gospodarczego działania, oparty na zasadzie powolnej kumulacji. Teza niniejszego tekstu jest znacznie skromniejsza, choć chciałaby pozostać w cieniu tej niezwykłej w swej głębi i błyskotliwości obserwacji. Chodzi mianowicie o to, by działania Włodzimierza Borowskiego uchwycić w perspektywie wzajemnego splotu modernizmu i nihilizmu. Modernistyczne odczarowanie świata było jednocześnie przerzuceniem całkowitej odpowiedzialności zań na barki podmiotu i otwarciem tym samym perspektywy nihilistycznej – rozpoznaniem bezpodstawności prawdy i wyboru nicości jako fundamentu przyszłej budowy.

Zobacz także: