Justyna Balisz-Schmelz. Wschodnioniemieckie requiem
Sztuka przeciw wojnie i faszyzmowi w XX i XXI wieku
Pierwsza część konferencji „Nigdy więcej: Sztuka przeciw wojnie i faszyzmowi w XX i XXI wieku” odnosi się do toczących się w obszarze sztuki i poza nią dyskusji na temat form zaangażowania środowiska artystycznego oraz instytucji kultury w kluczowych historycznie momentach.
Wykład Justyny Balisz-Schmelz “Wschodnioniemieckie requiem. Antyfaszyzm niepokorny w NRD”:
Niemcy po 1945 roku stanowiły istne laboratorium powojennych zmagań z dziedzictwem faszyzmu, w wymiarach tak politycznym, społecznym jak i kulturowym. Gorycz porażki odczuwana była tu równie silnie jak ulga z wyzwolenia, losy ofiar splatały się z biografiami katów, a ponad głowami mieszkańców ścierały się fronty zimnej wojny. Scalające ideowo powojenne Niemcy hasło antyfaszystowsko-demokratycznej odnowy, w procesie pogłębiania się ideologicznej polaryzacji, przetrwa w NRD jako broń polityczna i kulturowa, służąca do zbijania „kapitału moralnej wyższości” nad Niemcami z Zachodu. Skrojone wprawdzie pod potrzeby partyjnej propagandy, tworzyło silny etyczny imperatyw nakłaniający wschodnioniemieckich artystów do mierzenia się z tematami, których tabuizacja na Zachodzie postępowała wprost proporcjonalnie do wzrostu gospodarczej prosperity.
Justyna Balisz-Schmelz
Historyczka i krytyczka sztuki, absolwentka historii sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie w 2015 roku obroniła pracę doktorską napisaną pod kierunkiem dr hab. Marii Hussakowskiej. W latach 2005–2010 studiowała historię sztuki oraz wiedzę o teatrze na Humboldt-Universität, a następnie na Freie Universität w Berlinie. Publikowała m.in. w „Przeglądzie Zachodnim”, „Jahrbuch der Deutschen Akademie der Wissenschaften zu Berlin”, „Zeszytach Artystycznych” oraz w tomie Display. Strategie Wystawiania (Universitas 2012). Jest autorką kilku przyczynków do katalogów wystaw oraz kilkudziesięciu tekstów krytycznych, które ukazały się m.in. na łamach czasopism: „arteon”, „Obieg”, „Szum” oraz „Fragile”. Zajmuje się także przekładami z zakresu historii i teorii sztuki z języka niemieckiego. Współpracowała z Międzynarodowym Centrum Kultury oraz ze Śródmiejskim Ośrodkiem Kultury w Krakowie, a także z Centrum Badań Historycznych PAN w Berlinie. Wykłada na kulturoznawstwie Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jej zainteresowania naukowe ogniskują się wokół badania możliwości aplikacji kulturoznawczych teorii pamięci zbiorowej na polu sztuk wizualnych, w szczególności w sztuce niemieckiej po 1945 roku.
