Alina Szapocznikow Dokumenty. Prace. Interpretacje
Griselda Pollock: Za późno i za wcześnie

Moje pytanie brzmi: co oznacza decyzja, aby zająć się rzeźbą ludzkiej postaci „po Oświęcimiu”?

Czy jest to – czy było – możliwe? Czy dałoby się prześledzić traumatyczny zapis bolesnego cielesnego doświadczenia i fizycznej napaści, które miały miejsce podczas zagłady europejskich Żydów i Romów/Sinti, a których Alina Szapocznikow doświadczyła osobiście jako dziecko i nastolatka, w jej zwrocie ku rzeźbie i restauracji rzeźby a potem w rozwinięciu rozmaitych strategii, które progresywnie coraz bardziej problematyzowały integralność rzeźbionego ciała i ostatecznie dały początek formie rzeźbiarskiego obiektu, w którym ślady pamięci cierpienia i przeszłości zostały osadzone w oderwanych żywicznych powłokach stworzonych podczas innej—naznaczonej przez płeć i psycho-seksualne cierpienie—konfrontacji ze śmiertelną chorobą i przedwczesną śmiercią? To pytanie zostanie osadzone w kontekście szerszych rozważań nad reprezentacją ciała jako miejscem i elementem znaczącym zarówno patosu jak i abjekcji, widocznym w nowych rzeźbiarskich formach materialnych, zwłaszcza w twórczych poszukiwaniach artystek ok. 1965-75. Celem jest zidentyfikowanie historycznej i osobistej traumatycznej specyfiki twórczości Aliny Szapocznikow jako nieświadomego przepracowywania, które uzewnętrznia strukturę traumy (wydarzenie, utajenie, powrót wypartego), ale w którym rozbrzmiewa jednak szerszy, widoczny na poziomie międzynarodowym, kulturowy zapis post-traumatycznego zakłócenia porządku estetycznego w zachodnim przedstawianiu ciała (idealizowanej projekcji i identyfikacji), zaangażowania w cielesność (semiotycznie twórcze i abjekcyjne) i rzeczywistość ciała (archaiczne i przed-wyobrażeniowe psycho-seksualne zapisy podmiotowości). Moim celem jest danie wyrazu współczesnym, opartym o psychoanalizę przemyśleniom na temat estetyki i traumy i związanym z nimi redefiniowaniem przez historię sztuki dzieł rzeźbiarskich stworzonych przez kobiety pod koniec lat 60-tych i na początku 70-tych. Czy i jakie znaczenie ma ta konfiguracja materialnej innowacji, doświadczenia post-traumatycznego i kobiecości w sztuce tego momentu historycznego, w którym Alina Szapocznikow pojawiła się zarówno za późno, jak i za wcześnie?

Zobacz także: