Mężczyźni, faszyzm, pragnienie
Otwarte seminarium poświęcone lekturze „Męskich fantazji” Klausa Theweleita
Zapraszamy na cykl seminariów poświęconych książce „Męskie fantazje” Klausa Theweleita, organizowany we współpracy z Fundacją Na Rzecz Myślenia im. Barbary Skargi.
Blisko czterdzieści lat po opublikowaniu w Niemczech pierwszego wydania „Męskich fantazji” Klausa Theweleita kultowa „psychoanaliza białego terroru” ukazuje się w języku polskim. Gdy rozmaite autorytety z troską pochylają się nad zagrożeniami, jakie w całej Europie powstają w związku z odradzaniem się prawicowych ekstremizmów, tym bardziej pilnie musimy zapytać samych siebie: czy jesteśmy w stanie zmierzyć się z aktualnością faszyzmu? Faszyzmu, który niekoniecznie przebiera się w czarne lub brunatne koszule i który - wbrew temu, co głoszą uspokajające teorie - nie musi wiązać się wyłącznie z politycznym totalitaryzmem.
Książka Theweleita budzi niepokój, ponieważ ukazuje faszyzm jako coś zakorzenionego w psychofizjologicznej konstytucji nowoczesnego człowieka albo raczej - mężczyzny, mężczyzny-żołnierza, wydającego wojnę pragnieniu i ucieleśniającej je jakoby kobiecości.
By zrozumieć faszystę, należy porzucić płaszczyznę ideologii i systemów politycznych, a zwrócić się właśnie ku jego konkretnej psychicznej i fizjologicznej rzeczywistości. Spytać nie tyle nawet o to, „dlaczego masy pragnęły faszyzmu”, ile o to, jak (nie) pragnie faszyzujący mężczyzna. Klaus Theweleit stara się odpowiedzieć na to pytanie w swym tysiącstronicowym dziele, skrupulatnie badając historyczne świadectwa (listy, biografie, powieści i inne dokumenty ukazujące losy mężczyzn w Republice Weimarskiej), ale też korzystając z rozmaitych narzędzi teoretycznych, przede wszystkim psychoanalitycznych oraz takich, które dziś byłyby kojarzone z feminizmem i gender studies. Nie są to przy tym teorie ortodoksyjne, kanoniczne. Wystarczy wspomnieć, że „Męskie fantazje” stanowią jedno z pierwszych poważnych zastosowań schizoanalizy Deleuze’a i Guattariego.
Celem, jaki sobie stawiamy, jest wspólna lektura książki Theweleita oraz dyskusja nad postulowanym w nim rozumieniem zjawiska faszyzmu. Poza fragmentami „Męskich fantazji” zaproponujemy również do czytania fragmenty innych tekstów, naświetlających konkretne zagadnienia, którym poświęcone będą kolejne spotkania.
Każde spotkanie stanowić będzie poniekąd odrębną całość i będzie otwarte dla publiczności. Osoby zainteresowane aktywnym udziałem w całym cyklu i regularnym otrzymywaniem lektur drogą mailową prosimy o zgłoszenia na adres: zapisy@artmuseum.pl, w tytule: „Męskie fantazje”.
Projekt jest współfinansowany z pozostających w dyspozycji Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej środków Ministerstwa Spraw Zagranicznych Republiki Federalnej Niemiec.
Zwykły faszysta
21 października 2015 (środa), 18:00
Zagadnienia: jak myśleć o faszyzmie? - czy wystarczy analiza „totalitarnych ideologii”? - mikro-faszyzmy dnia codziennego
Konteksty: B. Brecht, schizoanaliza Deleuze'a/Guattariego, H. Arendt
Faszyzm, nowoczesność, kapitalizm
25 listopada 2015 (środa), 18:00
Zagadnienia: kapitalistyczne i (drobno)mieszczańskie tło faszyzmu - formowanie męskości i status kobiet - tzw. socjalizm w narodowym socjalizmie.
Konteksty: N. Elias, szkoła frankfurcka, A. Sohn-Rethel.
O czym fantazjują mężczyźni (przedwczoraj, wczoraj i dziś)?
10 grudnia 2015 (czwartek),18:00
Spotkanie z Klausem Theweleitem – punktem wyjścia będą dwie książki KT: "Męskie fantazje" oraz "Śmiech sprawców: Breivik i inni".
Czy kiedykolwiek istniały masy?
20 stycznia 2015 (środa), 18:00
Zagadnienia: tzw. społeczeństwo masowe – masy rewolucyjne – figura masy w faszyzmie (lęk) – masa a zwarta formacja.
Konteksty: E. Canetti, E. Jünger, M. Foucault
Męskie stowarzyszenia
24 lutego 2015 (środa),18:00
Zagadnienia: do czego służą męskie organizacje? - homoerotyzm i antyseksualizm w męskich stowarzyszeniach - funkcja przemocy i wojny - wojna między mężczyznami a wojna z kobiecością
Konteksty: S. Freud, H. Blüher.
II semestr (szczegółowe daty do ustalenia)
Kim są i skąd się biorą nie-do-końca-narodzeni?
Marzec
Zagadnienia: figura nie-do-końca-narodzonego jako prefiguracji faszystowskiego mężczyzny-żołnierza – rodzinne i społeczne tło „nienarodzenia”.
Konteksty: F. Kafka, A. Artaud, psychoanaliza.
Psychoanaliza – ale jaka?
Kwiecień
Zagadnienia: psychoanaliza wobec faszyzmu – krąg rodzinny a libido w polu społecznym.
Konteksty: W. Reich, T.W. Adorno, G. Deleuze.
Niemiecka specyfika?
Maj
Zagadnienia: niemiecko-pruska droga do nowoczesności – Republika Weimarska na tle państw europejskich w okresie międzywojennym – socjaldemokratyczne sojusze – Freikorpsy.
Konteksty: N. Elias, Historikerstreit.
Podsumowanie
Czerwiec