Woda Kamień Menchiry Ziemia (1-50/250)
„Ziemia Instalacje” jest gotową wystawą sztuki widzianej wokół. Gdyby zachował się do niej jakikolwiek opis lub komentarz, artysta zapewne zwróciłby uwagę na właściwości poszczególnych materii, sposoby ich kształtowania się zależne od obróbki czy spotkania z innym materiałem, rytmy i faktury finalnych efektów.
Jak pisał wielokrotnie, interesowała go „uroda materii”. „Ziemia jest również przykładem materii sypkiej, niezwykle uległej, chętnie i łatwo pozwalającej odcisnąć na sobie ślady stóp ludzkich czy pojazdów pozostawiających koleiny. To materia niezwykle pokorna, dająca się modelować według naszej woli”. „Materia wody ma bardzo bogatą mimikę w zależności od warunków, w jakich się znajduje. Bywa materią nie tylko płynną, lecz także lotną, a mamy jeszcze wodę zamarzniętą, kamienną”. Albo: „Wysięk to nie wodospad, to nie wodogrzmoty – a proszę zwrócić uwagę, ile energii zawartej jest w słowie wodogrzmot, ale też ile energii drzemie w cichym, uśpionym jeziorze. Możemy jeszcze mówić o wodzie w stanie kamiennym – zamarzniętej, o wodzie deszczu i wodzie rozproszonej we mgle. Mamy tak wielką różnorodność materii wodnej, która na co dzień występuje w stanie nie tylko płynnym… i nikt, albo prawie nikt, tego nie dostrzega”.
Interesowała go też ekspresja materii różna w jej różnych postaciach: „Zuchwała ilość wody spadającej. U stóp wodospadu jest kipiel. Nazywam to puszystością mokrą. Dla skontrastowania pojęcia puszystości mokrej zestawiam ją z puszystością suchą, którą demonstruje słoma. Na pierwszy rzut oka te dwie odmienne formy materii dają podobny efekt wizualny. Przyjrzyjmy się jednak uważniej, a dostrzeżemy wówczas, jak wiele energii zawartej jest w masie spadającej gwałtownie wody, a jak spokojna i leniwa wydaje się wobec niej rozsypana materia słomy. Powalone na wodzie drzewo budzi skojarzenia z zażywającym kąpieli krokodylem. Tu woda jest omszała, kojarzy się z delikatną, kruchą materią pełną wewnętrznego, organicznego życia”.
„Pokora sypkiej materii. Charakterystyczną cechą sypkiej materii jest to, że zawsze układa się w hałdy zamknięte miękką linią. Linie utworzone w materii sypkiej nigdy nie zamkną się w kątach prostych ani ostro załamanych. Oto sypkość śniegu ułożona w zaspy. W tej miałkiej śnieżnej materii najlepiej odczuwa się – a nawet dostrzega senność form, ich niezwykły spokój, z jakim kontrastuje napięta struktura stalowej siatki płotu. Taka senność i spokój nie istnieją w kubaturze ułożonego drzewa lub cegieł. W formach powstających z materii sypkiej zawarta jest cisza, łagodność, taki śpiący nastrój”. Inny nastrój spotkamy w przypadku materii twardych: „Kamienna płyta nad potokiem pęka pod wpływem temperatury i ruchu ziemi. Pęka w sposób zdumiewający, dzieląc się wzdłuż linii prostych. Wpadające do wody fragmenty są regularnymi sześcianami”. Tu rządzi dyscyplina. „Oto urwisko skalne. Jego cechą charakterystyczną jest wyraźna rytmika formy układającej się w liniach pionowych. Ten właśnie układ sprawia wrażenie monumentalnego, mocnego, niezachwianego w decyzji. ... odczytujemy strukturę kamienia w jego pierwotnej formie i energii”. I dalej: „Materia śniegu – sypka, mało zwarta i lepka – zobowiązuje do lapidarnego formowania kształtów”.
Hasior zawarł sedno prezentowanych tu „Notatników” w wypowiedziach dla „Nowej Wsi”, tygodnika ilustrowanego dla młodzieży wiejskiej, 1983-1986. Dodam tylko – na marginesie – „Woda Kamień” – że sztuka służy sublimacji treści niewyrażalnych, a najwyższym aktem sublimacji w przyrodzie jest zmiana stanu skupienia H2O ze stałego w gazowy i odwrotnie, z pominięciem etapu wody. Zebrane tu fotografie to nie tylko studia materiałowe, ale przede wszystkim laboratorium poszukiwań dla własnych form rzeźbiarskich określanych przez artystę jako „cementy” lub po prostu jako „rzeźbienie w ziemi” oraz do pracy formą w pejzażu. Hasior obserwował współczesną sobie sztukę, nie tylko pomnikową, ale też amerykańską sztukę ziemi, czego ślady znajdziemy min. w „Menchirach” poświęconych przede wszystkim sposobom użycia materiałów naturalnych w kulturze i pomnikom naturalnym, jak zaklęte miasto w Ciężkowicach czy inne monolity. Zestaw obejmuje notatniki pt. „Woda” (77), „Woda Kamień” (330), „Skała” (337), „Menchiry” (085), „Ziemia Instalacje” (290), „Ziemia” (294).
Wybrana bibliografia:
1. „Materia wody. Notatnik fotograficzny Władysława Hasiora (3)”, oprac. P. Kwiatkowski, „Nowa Wieś” 1983, nr 33, s. 12-13.
2. „Formy suche i mokre. Notatnik fotograficzny Władysława Hasiora (4)”, oprac. P. Kwiatkowski, „Nowa Wieś” 1983, nr 35, s. 12-13.
3. „Not. Fot.” 2017, nr 3.
