Tadeusz Kantor „List”, Galeria Foksal (1-50/93)
21 stycznia 1967 roku ulicami Warszawy na trasie między urzędem pocztowym przy ulicy Ordynackiej a Galerią Foksal przeszedł niecodzienny pochód. Ośmiu listonoszy w mundurach pocztowych w eskorcie milicji niosło ogromny czternastometrowy list zaadresowany do Galerii Foksal.
Autorem happeningu był Tadeusz Kantor, uczestnikami (oprócz wymienionych listonoszy i milicji) artyści i krytycy galerii: Zbigniew Gostomski, Edward Krasiński, Wiesław Borowski, Mariusz Tchorek, Maria Stangret i Anka Ptaszkowska.
Partytura opierała się na sztuce zaprzyjaźnionego z Kantorem francuskiego dramaturga Henri Galy-Carlesa pt.„L'enveloppe” [„Koperta”], „sztuki w jednym akcie, na podstawie dzieła plastycznego Tadeusza Kantora”*. W galerii, pomalowanej na czarno i ledwo oświetlonej oczekiwali zgromadzeni widzowie. Co pewien czas odczytywano przez megafon (napisane wcześniej) komunikaty reporterów, zdających sprawozdanie z przebiegu pochodu. Kiedy listonosze wnieśli list do galerii, z magnetofonu odtworzono taśmę z głosem Galy-Carlesa czytającego swoją sztukę. Był to monolog zrozpaczonego bohatera, który otrzymał tajemniczą kopertę. Ta z niewiadomych przyczyn rosła na jego oczach, wzmagając w nim poczucie nieokreślonego zagrożenia i przyprawiając go na koniec o szaleństwo. W tym czasie zgromadzony w galerii tłum rzucił się na list i rozszarpał go na strzępy.
Zgodnie ze swoją koncepcją sztuki Kantor użył w tym happeningu „gotowych elementów”, obejmujących przedmioty (list), ludzi (milicjanci, listonosze), procedury i rzeczywiste sytuacje (doręczanie i odbiór listu). Pozbawił je neutralnego charakteru, powiększając jeden z elementów – list – do nienormalnych rozmiarów. „Koperta”, podobnie jak inne opakowania: torby, paczki to przedmioty szczególnie nurtujące Kantora, związane z koncepcją „ambalażu”. Można w happeningu znaleźć też echa idei „wystawy na poczcie”, w której Kantora interesowało istnienie przekazu w stanie zawieszenia, pomiędzy nadawcą a odbiorcą.
Wywrotowy charakter tego wydarzenia, jak i innych działań Galerii Foksal, polegał nie na wypowiadaniu konkretnych treści politycznych, ale na tworzeniu sytuacji niejednoznacznych, za przyzwoleniem władzy, która zdezorientowana, traciła kontrolę nad przekazem. Chociaż Kantor unikał jawnych treści politycznych, w ówczesnej sytuacji ogromny list eskortowany przez policjantów i listonoszy, kojarzył się z cenzurą. Było to pierwsze działanie Galerii Foksal, które odbyło się częściowo poza murami galerii, w przestrzeni publicznej.
Strony: 1 2
Strony: 1 2