Archiwum Eustachego Kossakowskiego

Pokaz Grzegorza Kowalskiego pt. ”Kieszeń”, Galeria Foksal 1968 (1-20/20)

W czerwcu 1968 roku w Galerii Foksal odbyła się wystawa Grzegorza Kowalskiego zatytułowana „Kieszeń”. Artysta nazywał ją „environment dynamicznym”. W poprzek galerii rozpiął ekran, na który z jednej strony rzutowane były slajdy ze zdjęciami zaś z drugiej światło reflektora. Włączniki reflektora znajdowały się na podłodze "strefy działania", więc widzowie mogli grać swoimi cieniami. Ich cienie stawały się tłem projekcji, sylwetki kadrowały fragmenty rzutowanych slajdów. Kowalskiego interesowały miejsce i rola odbiorcy będącego raz aktywnym uczestnikiem, a raz biernym obserwatorem. W tekście w katalogu pisał:

„Obrazy, które znajdują się w KIESZENI, były publikowane i w większości są powszechnie znane.
Moja praca ograniczała się do doboru i zestawienia tych obrazów oraz pewnych dodatkowych zabiegów – kadrowania, powiększeń, barwienia.
Druga część to konstrukcja KIESZENI.
Warunkiem pełnego istnienia KIESZENI jest obecność co najmniej dwóch osób w jej wnętrzu.
- jednej w STREFIE DZIAŁANIA zapewniającego demonstrację obecności i odkształcenia obrazu
- drugiej w STREFIE BIERNEJ OBSERWACJI.
Kształt KIESZENI zależy w dużej mierze od aktywności uczestników”.

Pokaz miał miejsce w maju 1968 roku, po tym jak ze strony władz nastąpiła erupcja przemocy. Kowalski, jak wiele osób wspominał rok '68 jako koniec pewnej epoki. O swoim pokazie pisał: „Wśród «obrazów, jakie nosi się w kieszeni», co należało czytać w «podświadomości zbiorowej», znalazły się oczywiście fotografie, ekranem dla nich były sylwetki żywych ludzi, «aktywnych widzów». Nie zdawałem sobie wtedy sprawy, że jest to dla mnie pożegnanie z ikonosferą PRLu, skrzętnie przeze mnie zbieraną, wycinaną z gazet”.

(Grzegorz Kowalski. Prace dawne i nowe, red. M. Sitkowska, Bydgoszcz 2002.
Grzegorz Kowalski, w: Idee sztuki lat 60., Seminaria Orońskie Tom II, red. Jan Stanisław Wojciechowski, Orońsko 1994)