Park Rzeźby na Bródnie

Raj, 2009
Paweł Althamer

„Raj” to rzeźba-ogród, która powstała we współpracy z mieszkańcami Bródna, m.in. z dziećmi ze Szkoły Podstawowej nr 285. Rajski zakątek w Parku Bródnowskim stworzony został z różnych gatunków drzew i krzewów. Zielony zakątek każdego roku zmienia swój kształt. „Jeżeli jakikolwiek raj istnieje, tutaj między blokami, to znajduje się on we mnie, tutaj” – mówi artysta – „mało, że zerwano w tym raju jabłka, ale i wyrwano ławki oraz potłuczono latarnie! Pomyślałem więc, że jak najszybciej należy o tym odkryciu powiadomić resztę”. W „Raju” wykonano również zdjęcie z udziałem okolicznych mieszkańców, które podarowane zostało w 2010 roku pobliskiej parafii Chrystusa Króla jako „święty obraz”, celebrujący rajski pierwiastek życia na betonowym osiedlu.

Sylwia, 2010
Paweł Althamer i Grupa Nowolipie

Rzeźba „Sylwia” jest efektem współpracy Pawła Althamera z Grupą Nowolipie. Od 1995 roku artysta prowadzi warsztaty ceramiczne z grupą osób chorych na stwardnienie rozsiane, dla których sztuka jest formą terapii i rehabilitacji. Wspólnie wykonali oni fontannę parkową w postaci wężowłosej kobiety leżącej na wodzie. „Sylwia” to imię pozującej im modelki. Każdą część chimery zaprojektował inny członek grupy. Rzeźba została wykonana z brązu i zainstalowana w zbiorniku wodnym przy „Raju”.

Toguna, 2011
Youssouf Dara i Paweł Althamer

Althamer poznał Youssoufa Darę podczas swojej pierwszej podróży do Mali. Rzeźbiarze wspólnie odtworzyli na Bródnie istotne miejsce spotkań dla plemienia Dogonów, z którego wywodzi się artysta. Toguna to drewniana wiata o grubym dachu, oparta na rzeźbionych kolumnach. Stanowi istotny element kultury Dogonów, będąc miejscem spotkań i narad mieszkańców wioski. Konstrukcja w Parku Bródnowskim, jest nie tylko potencjalnym miejscem społecznej integracji, ale pełni też prozaiczną funkcję przystanku autobusowego.

Bródno, 2012
Jens Haaning 

Duński artysta w swojej twórczości zajmuje się tematyką tożsamości narodowej, imigracji, rasizmu, asymilacji, ale też relacji pomiędzy językiem a polityką. Jego projekty powstają w kontekście miejsca, są wynikiem badań nad specyfiką danego miasta czy dzielnicy. Tym razem artysta stworzył masywną instalację rzeźbiarską z cegieł i cementu: napis BRÓDNO wznoszący się na parkowym pagórku. Jak mówi Jens Haaning: „Dla mnie ważny jest fakt, że rzeźba na Bródnie wyprodukowana jest z cegieł. Leży to w mojej, być może naiwnej, socjaldemokratycznej optyce, przez którą postrzegam Polskę w odniesieniu do celebracji kolektywnej pracy i wysiłku, które stoją u podstaw powstania »raju« na Bródnie”.

Nie jesteś sam (Czy Ziemia istniałaby bez Słońca?), 2010
Susan Philipsz

Instalacja dźwiękowa „Nie jesteś sam” („Czy Ziemia istniałaby bez Słońca?”) jest pierwszą „niewidzialną” rzeźbą w Parku Bródnowskim. Artystka zaprojektowała zegar dźwiękowy, który bije, podobnie jak zegar wahadłowy, co kwadrans. Philipsz przyporządkowała poszczególnym godzinom sygnały polskich rozgłośni radiowych. Wszystkie sygnały zostały zagrane przez artystkę na wibrafonie. Zegar Philipsz jest rodzajem delikatnej ścieżki dźwiękowej dla parku, odnosi się również do polskiej tradycji opozycyjnej, w której radio było niezbędnym i najłatwiej dostępnym narzędziem politycznego oporu. Tytuł zaczerpnięty został z wypowiedzi Lecha Wałęsy, który zapytany o wpływ masowego używania radioodbiorników przez Polaków (a tym samym dostępu do takich stacji, jak Wolna Europa) na opozycyjną działalność Solidarności, odparł zdziwiony: „Czy Ziemia istniałaby bez Słońca?”.

Bez tytułu (Interwencje malarskie), 2010
Katarzyna Przezwańska

Latem 2010 roku Katarzyna Przezwańska wykonała kilkanaście interwencji malarskich w Parku Bródnowskim, korzystając z naturalnych fenomenów tego miejsca. Abstrakcyjne malarstwo Przezwańskiej pojawia się w relacji do pęknięć w chodnikach, ścieżek z betonowych płyt, ubytków w asfalcie oraz zastanej infrastruktury parkowej: donic, zbiorników wodnych, ławek. Artystka zwróciła uwagę na zużycie materiałów budowlanych i wykorzystała znalezione obiekty o właściwościach rzeźbiarskich. Powstające pod gołym niebem obrazy, podkreślają egzotykę parku w centrum blokowiska. Kolory użyte przez artystkę zapożyczone zostały najczęściej z fasad okolicznych bloków mieszkalnych, pojawiają się też jaskrawe róże i błękity.

Krata, 2009
Monika Sosnowska

Rzeźba „Krata” powstała w odniesieniu do lokalnej, polskiej tradycji rzeźby w przestrzeni publicznej, co jest konsekwencją zainteresowań artystki modernistycznym dziedzictwem, ale także budowlanymi pomyłkami i amatorskim, oddolnym kształtowaniem przestrzeni wspólnej i prywatnej przez mieszkańców osiedli z wielkiej płyty. Rzeźba Sosnowskiej to zainstalowana bezpośrednio na ziemi kula „ulepiona” z ornamentalnie ukształtowanych prętów zbrojeniowych. Powstała jako rezultat obserwacji kształtów i wzorów krat montowanych przez mieszkańców Bródna, które zabezpieczają mieszkania na parterze, kioski i sklepy przed włamaniem.

Anioł Stróż, 2013
Roman Stańczak

Roman Stańczak był ważnym artystą z kręgu pracowni rzeźby prof. Grzegorza Kowalskiego na warszawskiej ASP, w 1996 roku wycofał się jednak całkowicie ze świata sztuki. W 2012 roku przypadkowe spotkanie z Pawłem Althamerem, dawnym kolegą ze studiów, stało się początkiem nowego rozdziału w życiu Stańczaka i powrotem do tworzenia sztuki. „Anioł Stróż” jest pomnikiem poświęconym spotkaniu z przyjacielem-artystą, pożegnaniem z radykalnym życiowym eksperymentem, ale także prywatnym egzorcyzmem. To monumentalna figuratywna rzeźba w drewnie, emanująca złotym blaskiem. „Anioł” stoi na straży „Raju” – ogrodu zasadzonego przez Althamera z pomocą przyjaciół w Parku Bródnowskim w 2009 roku.

bez tytułu (przewrócony domek herbaciany z ekspresem do kawy), 2009
Rirkrit Tiravanija

Rzeźba Rirkrita Tiravanija to pawilonik dla jednej lub dwóch osób, którego można używać jako miejsca do picia herbaty czy kawy, ale też jako schronienia przed deszczem. To skonstruowany z tanich materiałów sześcian o stalowej powierzchni, w której odbijają się okoliczne drzewa i trawnik. Obiekt ten jest zachętą do spotkania z sąsiadami, a także kreatywnego użycia dzieła sztuki. W 2010 roku oryginalny domek herbaciany wrócił do Niemiec, zastąpiła go kopia zaprojektowana przez Pawła Althamera, w której często gości improwizowana parkowa kawiarnia, prowadzona przez okolicznych mieszkańców.

Do odnalezienia, 2014
Ai Weiwei

Warszawska rzeźba Ai Weiweia składa się z trzech cylindrycznych dołów wypełnionych rozbitymi naczyniami, ziemią i torfem. Doły oddalone są od siebie o 100 metrów, tworząc trójkąt równoramienny. Naczynia zakopane w ziemi są replikami słynnej chińskiej świątynnej wazy z połowy XIV wieku, sprzedanej w 2005 roku na aukcji za rekordową kwotę 27 milionów dolarów. Oryginał wazy wykonano za czasów mongolskiej dynastii Yuan (1279–1368), najprawdopodobniej pomiędzy rokiem 1330 a 1370. Na niebiesko-białej wazie przedstawiono scenę z postacią stratega i nauczyciela Wang Yi, siedzi on na wozie ciągniętym przez tygrysa i panterę. Projekt ten, mimo że materialny, mający swoją objętość i wagę (ponad 300 kilogramów), jest niewidzialny i niedostępny dla widza. W zamyśle artysty funkcjonować ma jako konceptualny mit, rodzaj miejskiej legendy.

Zadomowienie, 2015
Honorata Martin

Latem 2015 roku Honorata Martin na kilka tygodni zamieszkała w Parku Rzeźby na Bródnie. Było to spełnienie postulatu rzeźby społecznej, której najważniejszym materiałem są relacje międzyludzkie. Artystka wskazała wówczas potrzebę używania plastyki jako formy komunikacji, z dala od przestrzeni muzeum czy galerii sztuki. Malarstwo, rzeźba i rysunek stały się fundamentem budowania małej wspólnoty z mieszkańcami Bródna, którzy wzięli udział w performansie. Po ulotnej akcji Martin pozostały dwa materialne ślady: płaskorzeźba „Boga Małpy”, wykonana przez artystkę i zainstalowana w miejscu, gdzie stał jej namiot (w przestrzeni „Raju” Pawła Althamera) oraz namalowane na chodnikach parku wiersze Andrzeja Przybysza – lokalnego poety, zaangażowanego uczestnika performansu „Zadomowienie”.

Drarbinka, 2016
Nik Kosmas

Drabinki gimnastyczne należą do najbardziej podstawowych i uniwersalnych sprzętów do treningu siłowego i stretchingu. Ich historia sięga początku XIX wieku, gdy Pehr Henrik Ling (1766 - 1839) – szwedzki prekursor wychowania fizycznego, skonstruował przyrząd do ćwiczeń na dręczący go artretyzm. W 1813 roku, dzięki wsparciu króla Szwecji, Ling założył państwowy instytut, gdzie gimnastyka nauczana była jak sztuka. Nika Kosmasa zafascynowała otwartość ich formy oraz wielofunkcyjność – jak mówi, oprócz niezliczonej ilości ćwiczeń, mogą się one przydać także w innych sferach życia, chociażby do suszenia ręczników, instalacji systemu półek czy gier erotycznych. 

Paweł Althamer

Urodzony w 1967 roku rzeźbiarz, performer, twórca instalacji i filmów wideo. Skończył warszawską ASP w słynnej pracowni Grzegorza Kowalskiego. Jest jednym z najbardziej znanych na świecie polskich artystów. Prace Althamera znajdują się m.in. w kolekcjach Tate Modern w Londynie i Centre Pompidou w Paryżu. Artysta używa różnych technik i sposobów działania, pracuje zarówno w polu rzeźby figuralnej, jak i akcji i interwencji społecznych, angażujących lokalną społeczność. Jego działalność przyczyniła się do przedefiniowania pojęcia „rzeźba społeczna”. Znany jest z bezkompromisowości i wierności swojemu artystycznemu powołaniu.

Youssouf Dara

Rzeźba Toguna jest efektem współpracy Pawła Althamera i zaproszonego przez niego do Polski malijskiego rzeźbiarza Youssoufa Dary. W plemieniu Dogonów, z którego pochodzi Dara, sztuka pełni bardzo istotną rolę: wierzy się, że to za sprawą magicznych umiejętności artystów Wszechświat utrzymywany jest przy życiu. Raz na 60 lat w dogońskich wioskach odbywa się Sigui, ośmioletni obrządek „odnowy Kosmosu”. Centralną rolę podczas obrzędu pełni Matka Masek – kilkumetrowa drewniana struktura wykonywana, za każdym razem na nowo, przez plemiennego rzeźbiarza. Dara w twórczości rzeźbiarskiej nawiązuje do symboliki wierzeń swojego plemienia, jak również wykorzystuje naturalne kształty drzew i innych elementów natury.

Olafur Eliasson

Urodzony w 1967 roku w Kopenhadze, z pochodzenia Islandczyk, jest jednym z najbardziej znanych na świecie żyjących artystów. Zasłynął wielką instalacją The Weather Project wykonaną w londyńskiej galerii Tate Modern w 2003 roku: artysta stworzył gigantyczne żółte słońce z systemu lamp i luster. W 2010 Eliasson wygrał konkurs na projekt pawilonu artystycznego z okazji polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej. U zbiegu ulicy Karowej i Krakowskiego Przedmieścia stanęła biało-czerwona konstrukcja o nazwie Your Reality Machine - Maszyna Twojej Rzeczywistości, pod której dachem miały miejsce liczne wydarzenia kulturalne i polityczne.

Jens Haaning

Urodził się w 1965 roku, mieszka i pracuje w Kopenhadze. W swojej twórczości zajmuje się tematyką tożsamości narodowej, imigracji i rasizmu oraz związków między językiem a polityką. Do jego najbardziej znanych realizacji należą „Turkish jokes” i „Arabic jokes”: artysta namalował na billboardach w centrach miast żarty zapisane w językach tureckim i arabskim, integrując poprzez śmiech społeczność imigrantów przy jednoczesnym symbolicznym wykluczeniu językowej większości. Artysta postrzega rolę sztuki jako medium pomagającego w nawiązaniu relacji wewnątrz lokalnych społeczności.

Nik Kosmas

Urodzony w 1985 w Minneapolis, mieszka i pracuje w Berlinie. W latach 2006 – 2013 współtworzył z Danielem Kellerem kolektyw artystyczny AIDS-3D, znany z instalacji, prac internetowych i performansów. Od tego czasu Kosmas pracuje jako trener osobisty i przedsiębiorca. Drabinki, które traktuje jako praktyczny, komercyjny produkt, były prezentowane i wykorzystywane do treningu w ramach głównej wystawy 9. Biennale w Berlinie (2016).

Susan Philipsz

Urodzona w 1965 w Szkocji, obecnie mieszka i pracuje w Berlinie. Zajmuje się przede wszystkim dźwiękiem, emisją głosu ludzkiego i jego relacjami z przestrzenią architektoniczną. Instalacje dźwiękowe Philipsz realizowane są często poza galeriami i muzeami, w odniesieniu do różnych elementów architektury: mostów, ruin, przejść podziemnych, parków miejskich i cmentarzy. W 2010 roku otrzymała Nagrodę Turnera, jedną z najważniejszych nagród artystycznych na świecie, za instalację Lowlands: artystka pod trzema mostami w Glasgow umieściła głośniki, z których płynęło nagranie tej samej szkockiej pieśni.

Katarzyna Przezwańska

Urodzona w 1984 roku, ukończyła studia na Wydziale Malarstwa warszawskiej ASP. Przezwańska zainteresowana jest modernizmem i odwołuje się do modernistycznych utopii i awangardowych ruchów początku XX wieku. Istotną kwestią w jej twórczości jest kolor i jego percepcja w odniesieniu do właściwości przestrzennych architektury. Projekty Przezwańskiej przybierają formę abstrakcyjnych trójwymiarowych obrazów, w których posługuje się cytatami kolorystycznymi czerpanymi z najbliższego miejskiego otoczenia.

Monika Sosnowska

Urodzona w 1972 roku, jest jedną z najbardziej uznanych artystek młodego pokolenia. W 2003 roku została uhonorowana w Bazylei (Szwajcaria) prestiżową nagrodą Baloise Art Prize, w tym samym roku otrzymała Paszport Polityki w dziedzinie plastyki. Jako pierwsza polska artystka sztuk plastycznych miała wystawę w nowojorskim Museum of Modern Art. W 2007 reprezentowała Polskę na Biennale Sztuki w Wenecji. Prace Sosnowskiej, funkcjonujące na styku rzeźby i architektonicznego kształtowania przestrzeni, powstają zawsze do konkretnych miejsc i okoliczności.

Roman Stańczak

Urodził się w 1969 r. w Szczecinie. Jest rzeźbiarzem, mieszka i tworzy w Wesołej pod Warszawą. Na początku lat 90. łączył sztukę krytyczną (utożsamianą z pracownią prof. Grzegorza Kowalskiego na Wydziale Rzeźby warszawskiej ASP, gdzie studiował) z poszukiwaniami duchowymi. Po 1996 roku zajmował się życiem.
 

  Rirkrit Tiravanija  

Działania tajskiego artysty (ur. 1961) skupiają się na kreowaniu sytuacji, współdziałaniu z grupą, tworzeniu okazji do przełamywania barier społecznych, nawiązywania kontaktów. Czasami Tiravanija ogranicza się do zorganizowania wspólnego gotowania z sąsiadami galerii, gdzie ma wystawę. Projekty artysty realizowane były w najbardziej prestiżowych instytucjach i na najbardziej prestiżowych wystawach – Biennale Sztuki w Wenecji, Biennale Sztuki w Sao Paulo, itp. W 2004 otrzymał nagrodę Hugo Bossa przyznawaną przez Muzeum Guggenheima w Nowym Jorku.