Tu było, to stało 3
Premiera trzeciej części bezpłatnej drukowanej mapy
Dom Handlowy Smyk 1977, fot. Rutowska Grażyna NAC
Tu było, tu stało i Stowarzyszenie MASŁAW zapraszają na premierę drukowanej, bezpłatnej mapy „Tu było, tu stało 3. Przekształcenia w architekturze Warszawy po 1989 roku”, która odbędzie się 1 grudnia w Muzeum Sztuki Nowoczesnej.
Premierze mapy „Tu było, tu stało 3” towarzyszyć będzie wykład „Co nam zostało po transformacji?”, który wygłosi prof. Waldemar Baraniewski z Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.
Po dwóch pierwszych częściach mapy Tu było, tu stało (wydanych w 2011 i 2013 r.) przyszedł czas na kolejną. Tym razem jednak nie dotyczy wyburzeń wartościowych obiektów, a zmian, jakie od 25 lat zachodzą w architekturze Warszawy.
Trzecia część została wydana drukiem w nakładzie 5 tysięcy egzemplarzy. Wydawnictwo jest dwujęzyczne – polsko-angielskie. Mapa jest bezpłatna.
Na mapie TBTS znalazło się 20 budynków, a także przestrzeni miejskich, które zmieniły się w ciągu ostatnich 25 lat, a są cenne ze względu na swoją wartość artystyczną, historyczną, kontekst społeczno-kulturowy czy też istotną dla stolicy lokalizację. Obiekty te zostały poddane różnorodnym przekształceniom – modernizacjom, adaptacjom, rewitalizacjom, remontom, konserwacjom. Porównując je ze sobą, możemy ocenić, które z nich są dobrymi przykładami tych przekształceń, a które spowodowały utratę wartości zabytkowej – artystycznej bądź historycznej.
Mapa wizualizuje także problematykę związaną z konserwacją i modernizacją obiektów historycznych, ochrony dziedzictwa architektonicznego, działania służb konserwatorskich, a także porusza zagadnienia rewitalizacji niszczejących wartościowych obiektów, czyli przywracania ich miastu i jego mieszkańcom.
Jednym z 20 obiektów umieszczonych na mapie jest DH Smyk (Centralny Dom Towarowy) położony przy ul. Kruczej 50. Ten modernistyczny obiekt, w pełni realizujący pięć zasad architektury Le Corbusiera, został zaprojektowany w latach 1947–1948 przez Zbigniewa Ihnatowicza i Jerzego Romańskiego. Nowoczesny, zadziwiał całkowicie przeszkloną, rozświetloną bryłą o zaokrąglonych narożnikach. Przez zwolenników doktryny socrealistycznej był krytykowany za kosmopolityzm, formalizm i ideową obcość. Pożar w 1975 r. zniszczył wnętrze obiektu, który po remoncie stał się sklepem z artykułami dziecięcymi i przyjął nazwę „Smyk”. Kolejne kontrowersje wzbudził w 2006 r. wpis do rejestru zabytków – dotyczył tylko konstrukcji budynku, przypomnijmy, przed laty wybranego przez Muzeum Architektury we Frankfurcie n. Menem do kolekcji architektury modernistycznej XX w. W 2015 r. możemy obserwować skutki tej decyzji. Trwa przebudowa gmachu, który został prawie całkowicie rozebrany.
Przykładem pozytywnej adaptacji postindustrialnej architektury do nowych funkcji jest jedna ze stacji Linii Średnicowej – szlaku budynków zaprojektowanych przez wybitnych architektów Arseniusza Romanowicza i Piotra Szymaniaka. „Warszawa Powiśle” jest pierwszym w Warszawie tego typu obiektem zmodernizowanym przez prywatnych inwestorów (Grupa Warszawa: Norbert Riedke, Bartłomiej Kraciuk, Hubert Karsz). Adaptacja z 2009 r. została zrealizowana według projektu grupy CENTRALA (Krzysztof Banaszewski, Małgorzata Kuciewicz, Jakub Szczęsny). „Kiosk z jedzeniem, wódką i kulturą” jest do tej pory popularnym i lubianym miejscem na rozrywkowej mapie stolicy.