W zamkniętym kręgu sztuki współczesnej: od oficjalnych instytucji do nieformalnego instytucjonalizmu
Wykład Suhaila Malika

  • W zamkniętym kręgu sztuki współczesnej: od oficjalnych instytucji do nieformalnego instytucjonalizmu

    Ilustracja Krzysztofa Pydy

Suhail Malik, jeden z bardziej uznanych teoretyków sztuki na świecie i profesor Goldsmith College w Londynie, opowie o tym, jak sztuka zamknięta jest w kręgu swoich własnych instytucji. Malik argumentuje, że przekraczanie granic pola sztuki bynajmniej nie jest oznaką społecznego progresywizmu. Wręcz przeciwnie, brak przywiązania do artystycznych standardów może być specyficznym wyrazem neoliberalnego demontażu instytucji.

„Świat sztuki może stać się bardziej sformalizowany… ale większość osób, które są zainteresowane sztuką, prawdopodobnie uznałaby to za złe zjawisko. Formalność zagrażałaby świeżości i energii sztuki”.
George Dickie

Obecnie, sztuka współczesna przyjmuje dwie formy. W pierwszym wariancie, sztuka jest bezwstydnym mechanizmem formowania elit, który obraca się wokół klik skupionych przy muzeach i galeriach kuratorów, artystów, pisarzy, kolekcjonerów, celebrytów, pośredników i innych istotnych graczy. W drugiej wersji, sztukę traktuje się jako coś, co należy odzyskać z objęć formalnych instytucji sztuki i odseparować od procesów formowania elit. W tym wypadku sztuka staje się nieodróżnialna od innych sfer życia społecznego – do tego stopnia, że określanie czegoś „sztuką” staje się zbędne. W tym ekspansywnym wariancie sztuka ma w sobie najwięcej świeżości i energii wtedy, kiedy „Sztuka = Rzeczywistość”.

Ale czy w tej sytuacji wciąż ma ona status sztuki? Czy może go mieć? Czy powinna?

Ta dyskusja powraca do propozycji Dickiego, w której podstawowym warunkiem podtrzymywania sztuki, nawet kiedy umyka ona formalnym instytucjom, jest właśnie jej nieformalna, spontaniczna instytucjonalność. Wprawdzie pozwala to sztuce ekspansywnej na wchodzenie i wychodzenie z instytucji formalnych bez wywoływania sprzeczności czy niekonsekwencji, ale jednocześnie podważa roszczenia wysuwane pod jej adresem. Ucieczka od formalnej instytucji sztuki jest paradoksalnie potwierdzeniem „wielkodusznej” nieformalności układu sił stojących za procesem formowania się elit. Muzeum otwarte jest na tym etapie kluczowym nośnikiem przekazu.

Ten warunek i taka logika są charakterystyczne właśnie dla sztuki współczesnej. Tylnym wejściem wprowadza się w życie neoliberalny postulat osłabienia instytucji kontrolnych. Kontestacja takiego układu wymaga sztuki, która nie powtarza błędów swojego własnego rozmycia poprzez ekspansję. Stwierdzenie Dickiego wskazuje ku temu drogę: sztuka sprzeciwiająca się sztuce współczesnej, wymaga formalizacji świata sztuki, a to z kolei oznacza ograniczenie entuzjazmu i witalności sztuki, a także osłabienia jej identyfikacji z Rzeczywistością pozainstytucjonalną.

Suhail Malik

jest współdyrektorem programu MFA Fine Art na uniwersytecie Goldsmiths w Londynie, gdzie wykłada krytykę społeczną. W latach 2012-2015 był profesorem wizytującym w centrum studiów kuratorskich CCS Bard w stanie Nowy Jork. Jest autorem m.in. publikacji "On the Necessity of Art’s Exit From Contemporary Art" (2016), "The Ontology of Finance" (2015). Jest też współredaktorem książek "Realism Materialism Art" (2015), "Genealogies of Speculation" (2016) oraz "Postcontemporary" (2016).

Zobacz także:

Wystawa i inne archiwalne wydarzenia towarzyszące:

DzieńGodzinaNazwa wydarzeniaMiejsce wydarzenia
18:00 Premiera książki PREMIERA KSIĄŻKI: ABC Projektariatu. O nędzy projektowego życiaSpotkanie z Kubą Szrederem Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Emilia
ul. Emilii Plater 51, Warszawa
18:30 Oprowadzanie Oprowadzanie po wystawie „Robiąc Użytek”Działania w skali 1:1. Ruch od sztuki do życia i z powrotem Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Emilia
ul. Emilii Plater 51, Warszawa
18:30 Oprowadzanie Oprowadzanie po wystawie „Robiąc Użytek”Działania w skali 1:1. Ruch od sztuki do życia i z powrotem Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Emilia
ul. Emilii Plater 51, Warszawa
14:00 Oprowadzanie Oprowadzanie kuratorskiePo projekcie „Robiąc użytek” Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Emilia
ul. Emilii Plater 51, Warszawa