Sztuka gniewu czy siła spokoju
Jak ruchy społeczne zmieniają świat?

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie zaprasza na pierwsze spotkanie z cyklu „Nowe ruchy społeczne” organizowane we współpracy z Zespołem Analizy Ruchów Społecznych oraz Centrum Badań Społeczności.

Proponujemy seminarium w formie dwóch paneli dyskusyjnych. Uczestnicy pierwszego spotkania będą rozmawiać o tożsamości ruchów społecznych: o tym jak w ogóle poddać teoretycznej konceptualizacji zjawisko ruchu społecznego, ale również – w języku A. Touraine’a – o tym, jak w trakcie formowania się tej szczególnej formy zrzeszenia, jej obraz i samo-definicja krystalizują się w oczach jej uczestników. Ruchy społeczne najczęściej poszukują swojego imienia w zbiorowym wysiłku dyskursu, który zwykle, choć nie zawsze, przyjmuje postać ideologii. Pragniemy o tym rozmawiać mając na uwadze zarówno ruchy, które zbudowały swoją silną tożsamość, jak i te, które są jakby „niedokończone”, i jako takie jedynie zalążkowe, wchodzą lub nie w fazę instytucjonalizacji.

W drugim panelu dyskusyjnym koncentrujemy uwagę na kwestii skuteczności. Można przyjąć proste założenie, że uczestnicy ruchów świadomi swoich celów i samych siebie, będą poszukiwać dróg do najefektywniejszego działania. Mogą wówczas zwrócić się ku sprawdzonym rozwiązaniom i wzorom, niejako czerpiąc z doświadczenia historycznego. Mogą także zaryzykować zupełnie nowe i nieznane środki działania, czego przykładem są dzisiaj polityczne próby wykorzystywania tzw. „nowych mediów”. Ruchy społeczne, zwłaszcza określane mianem „nowych”, mogą w końcu sięgać po swoisty mix zarówno tych sprawdzonych co eksperymentalnych metod działania.

Dyskusja na temat tożsamości i skuteczności ruchów społecznych prowadzi do zasadniczej kontrowersji i pytania: Czy ruch, który zwraca się ku skutecznym formom działania konserwuje, rozwija, czy też zatraca swoją tożsamość, a wraz z nią inspirującą i odświeżającą życie demokratyczne witalność? Czy procesy racjonalizacji i samo-organizacji, które ułatwiają ruchom społecznym działalność nie są zarazem początkiem ich końca? Oto zasadnicze kwestie dla badaczy ruchów społecznych.

Wszystkich chętnych do udziału w seminarium zapraszamy do rejestracji poprzez FORMULARZ ZGŁOSZENIOWY online.

Program

24 listopada (czwartek) 2011r.

10.00 – 11.00 Rejestracja

11.00 – 11.15 Jak ruchy społeczne zmianiają świat?

Dr Bohdan Skrzypczak, Centrum Badań Społeczności i Polityk Lokalnych
Dr Mikołaj Rakusa-Suszczewski, Zespół Analiz Ruchów Społecznych

11.15 – 13.00 Panel I: Ruchy Społeczne w poszukiwaniu tożsamości

Paneliści: dr Ł. Jurczyszyn, dr M. Łuczewski, dr P. Kuczyński, J. Wygnański oraz dr R. Pankowski.
Moderator panelu: dr Mikołaj Rakusa-Suszczewski

Tematem naszego panelu dyskusyjnego jest tożsamość ruchów społecznych. Dziwny problem związany z całą masą zagadek: Co konstytuuje ruch społeczny? Czy jest to zbiorowe działanie na rzecz wspólnego celu politycznego? Czy zatem oznacza to, że ruch społeczny konstytuuje się za sprawą świadomości jej uczestników? Czy oznacza to w konsekwencji, że ruch może być widmem, tj. niewidocznym zrzeszeniem ludzi? A może, tym co czyni ruch, jest nie tyle cel, co fakt samego zbiorowego działania? Jaki to jednak zbiór i jaki rodzaj działania? A może tym, co konstytuuje ruch są namiętności np. miłości czy wrogości, a nie tylko świadomość urzeczywistniana w działaniu na rzecz partykularnego celu? Jeżeli tak, to może ruchem jest po prostu każda zawiązująca się wspólnota? Pytanie tylko jak długo musi taka wspólnota trwać, aby stać się ruchem? Czy w warunkach liberalnej demokracji zgłaszane spontanicznie przez ruchy społeczne postulaty zmiany społecznej warte są jakiejkolwiek uwagi? Czy spontanicznie podejmowane działania mogą rzeczywiście świadczyć o prawdziwej wspólnocie? A może ruchy społeczne mobilizują jedynie wyalienowanych i samotnych? Czy ruch może lub powinien być zinstytucjonalizowany? Jeżeli tak, to czym różni się ruch od jakiejkolwiek organizacji pozarządowej? Czy należy przypisywać ruchom społecznym zawsze jakieś wyższe i racjonalne aspiracje? Czy też ruchy społeczne mają zwłaszcza charakter burzycielski, anty-systemowy i kontrkulturowy? A może ruch społeczny to zwykły artefakt? Jeżeli już na poziomie definicji „ruchu społecznego” pojawia się tyle pytań, dlaczego tak wielu wybitnych socjologów upiera się przy istnieniu ruchów społecznych? Czy ich wysiłek badawczy rzeczywiście ma sens?

Wierzymy, że bardziej dociekliwa refleksja nad podstawowymi pytaniami o tożsamość ruchów społecznych umożliwi nam sformułowanie ciekawych tez i problemów badawczych w tym zakresie. Ponieważ naszym celem jest konfrontacja tych pytań z socjologiczną praktyką, do dyskusji zaprosiliśmy obok teoretyków myśli społecznej, również badaczy terenowych, którzy z „nizin” swojej perspektywy spróbują udzielić odpowiedzi na część dręczących nas pytań.

13.00 – 14.00 Przerwa obiadowa

14.00 – 16.00 Panel II: Ruchy społeczne: między ideologią a pragmatyzmem

Paweł Jordan, Ruch CAL - od wartości do aktywności
Sygnatariusze Paktu dla Kultury, Obywatele Kultury
Agata Młodawska „Partycypacja przez okupację?" - porównanie ruchu 15 maja (Hiszpania), 20 lutego (Maroko) i 15 października (Polska)

Uczestnicy panelu: Paweł Jordan, Agata Młodawska, reprezentacja Obywateli Kultury

Moderator: Roman Kurkiewicz, Przekrój, Radio dla Ciebie

16.00 – 16.15 Podsumowanie

dr Bohdan Skrzypczak, Centrum Badań Społeczności i Polityk Lokalnych
dr Mikołaj Rakusa-Suszczewski, Zespół Analiz Ruchów Społecznych

Organizatorzy zastrzegają, że szczegóły programu mogą ulec zmianie.

Informacje o organizatorach:

Centrum Badań Społeczności i Polityk Lokalnych powołane przez Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej i Collegium Civitas jest to ośrodek naukowo-edukacyjny i ekspercko-analityczny, którego misją jest kreowanie innowacyjnych idei i wypracowywanie rozwiązań dotyczących praktycznych aspektów związanych z wdrożeniem i realizacją polityk publicznych oraz rozwoju lokalnego.

Zespół Analizy Ruchów Społecznych (ZARS) powstał z inicjatywy pracowników naukowych z różnych uczelni i środowisk. Jest to niezależna platforma dialogu i badań zrzeszająca osoby zajmujące się pracą badawczą w obszarze ruchów społecznych, a także tych, którzy bezpośrednio zaangażowani są w działalność obywatelską. ZARS prowadzi otwarte seminarium poświęcone ruchom społecznym, organizuje konferencje, a także prowadzi działalność badawczą. Jego funkcjonowanie zainaugurował wiosną 2011 r. wykład Prof. A. Touraine’a.

Seminarium jest organizowane w ramach projektu Decydujmy razem. Wzmocnienie mechanizmów partycypacyjnych w kreowaniu i wdrażaniu polityk publicznych oraz podejmowaniu decyzji publicznych, realizowanego w ramach Działania 5.3 Wsparcie na rzecz realizacji Strategii Lizbońskiej Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego. Jest to systemowy projekt partnerski realizowany przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego – lidera partnerstwa, Stowarzyszenie CAL, Instytut Spraw Publicznych, Fundację Rozwoju Demokracji Lokalnej, Fundację Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych, Fundację Partnerstwo dla Środowiska, Fundację Fundusz Współpracy.