Socjalistyczna kompetencja. Postkolonialna urbanizacja i dystrybucja wiedzy w okresie zimnej wojny.
WARSZAWA W BUDOWIE 2

Sesja towarzysząca wystawie w Muzeum Techniki, przygotowanej przez Łukasza Stanka, opowiada o PRL jako o liczącej się marce na globalnym rynku pracy intelektualnej.

Dotyczyło to w szczególności pracy architektów, urbanistów i inżynierów, której ważnymi odbiorcami były kraje postkolonialnego Południa. Wystawa prezentuje wybrane projekty polskich specjalistów pracujących na kontraktach central handlu zagranicznego w Iraku, Syrii, Libii, Algerii, Ghanie i Nigerii: krajach, które szukały sojuszników wśród państw socjalistycznych po uzyskaniu niepodległości od końca lat czterdziestych XX wieku. Architekci, urbaniści i inżynierowie przywozili ze sobą zarówno tradycję polskiej architektury międzywojennej, jak i doświadczenie wielkich socjalistycznych budów, takich jak Warszawa lub Nowa Huta, rozwijając je w zastanych warunkach klimatycznych, kulturowych i technologicznych.

Prezentowane budynki, osiedla, plany miejskie i regionalne, oraz projekty badawcze świadczą nie tylko o talencie, wiedzy i zaangażowaniu poszczególnych projektantów, ale także o politycznej ekonomii pracy architektonicznej w socjalizmie. Pokazują rolę Polski Ludowej w sieciach globalnej dystrybucji wiedzy i technologii, które pod koniec zimnej wojny odzwierciedlały mniej konflikt ideologiczny, a bardziej nowy podział pracy charakterystyczny dla świata post-socjalistycznego.

Wraz z uzyskiwaniem niepodległości przez dawne europejskie kolonie w Azji i Afryce począwszy od końca lat 40. kraje postkolonialnego Południa stawały się coraz istotniejszymi aktorami w konfrontacji między socjalistycznym Wschodem a kapitalistycznym Zachodem. Modernizacja militarna, gospodarcza i technologiczna były ważnymi elementami tej rywalizacji, znajdując wyraz w znaczących nakładach na pomoc rozwojową przekazywaną państwom postkolonialnym przez Związek Radziecki, Stany Zjednoczone i ich europejskich sojuszników, a potem także przez Ruch Państw Niezaangażowanych i Chiny. Wsparcie to przyjmowało różne formy: od programów szkoleniowych i edukacyjnych, poprzez projektowanie i budowę wodociągów oraz instalacji nawadniających, dróg i autostrad, fabryk we wszystkich gałęziach przemysłu, wytwórni prefabrykatów dla budownictwa mieszkaniowego, budynków komunalnych i kulturowych, aż po nowe dzielnice i nowe miasta.

Polscy architekci, urbaniści, inżynierowie, a czasem także artyści uczestniczyli w tych procesach, wyjeżdżając na kontakty z przedsiębiorstwami handlu zagranicznego takimi jak POLSERVICE. W ramach wystawy zostaną pokazane między innymi: projekt i realizacja terenów targowych w Akrze (Ghana, 1962-1967), plany Bagdadu, Algieru i regionu Trypolitanii w latach 60. i 70., osiedla mieszkaniowe w Iraku, Libii, i Syrii, projekt badawczy Ogólny Program Mieszkaniowy dla Iraku (lata 60.), a także typowe projekty przemysłowe eksportowane do krajów rozwijających się przez państwowe firmy projektowe takie jak BISTYP (Biuro Studiów i Projektów Typowych Budownictwa Przemysłowego) lub CEKOP (Centrala Eksportu Kompletnych Obiektów Przemysłowych). Na wystawie zostaną pokazane budynki i zespoły powstałe w wyniku współpracy i rywalizacji między polskimi architektami, urbanistami i inżynierami z miejscowymi projektantami oraz ekspertami z innych krajów.

Sympozjum „Socjalistyczna kompetencja. Postkolonialna urbanizacja i dystrybucja wiedzy w okresie zimnej wojny” umiejscowi działalność polskich architektów, urbanistów i inżynierów w szerszej perspektywie zimnowojennej architektury i urbanistyki.

A. 15 października (piątek), godz. 18.00
wprowadzanie: Łukasz Stanek (Instytut Teorii i Historii Architektury na Uniwersytecie Technicznym, ETH w Zurychu)
Wykład odbędzie się w Muzeum Techniki, PKiN, podczas otwarcia wystawy „PRL™”

B. 16 października (sobota)
18.00 - 18.20 Łukasz Stanek (Instytut Teorii i Historii Architektury na Uniwersytecie Technicznym, ETH w Zurychu)
Wprowadzenie

18.20 - 19.10 Michelle Provoost (historyczka architektury, kuratorka, Rotterdam)
„New towns on the Cold War frontier”

19.10 - 19.30 przerwa

19.30 - 20.20 Tadeusz Barucki (architekt, publicysta, Warszawa) „Polish dreams implemented abroad”

20.20 - 21.10 M. Christine Boyer (profesor na Princeton University School of Architecture, Nowy Jork) „Adventures on Baghdad: Constantinos A. Doxiadis, the Science of Ekistics and Cold War Politics”

Wystawa i sympozjum inicjują szerszy program badawczy, którego celem jest lepsze zrozumienie technologii i instytucji warunkujących współczesne procesy urbanizacyjne na Globalnym Południu, a także refleksję nad znaczeniem tych doświadczeń dla praktyki architektonicznej w krajach post-socjalistycznych.

Linki zewnętrzne:

Zewnętrzna strona projektu >>