Przyszłość miasta. Co zostało nam jeszcze do przewidzenia?
WARSZAWA W BUDOWIE 2

Wiele ze współczesnych projektów artystycznych opiera się na prognozowaniu kierunków, w jakich ewoluować może organizm miasta: jego potencjalnych mutacji, wynalazków, innowacji i katastrof.

Także architekci, niejednokrotnie podejmują się „projektowania przyszłości”, antycypując przyszłe wyzwania: klimatyczne, demograficzne czy ekonomiczne. Jaka jest więc przyszłość współczesnych metropolii, jak rozwinąć się może taki chaotyczny urbanistyczny twór jakim jest Warszawa? Kto jest w stanie przewidzieć precyzyjnie tendencje urbanistyczne, miejskie problemy i wyzwania za kilka czy nawet kilkadziesiąt lat? Czy pomóc mogą nam w tym intuicje i domniemania artystów? Czy wskazówek na temat miast jutra powinniśmy szukać w utopiach przeszłości, we współczesnych ruinach, a może w literaturze science-fiction?

Wychodząc od przypadku Warszawy i jej potencjalnego rozwoju, będziemy omawiać różnorodne, bardziej uniwersalne wizje przyszłości przestrzeni publicznej, dziedzictwa architektonicznego oraz sztuki odnoszącej się do miasta i jego technologii. W pierwszej piątkowej sesji swoje referaty wygłoszą teoretycy zajmujący się w swych projektach i tekstach poszukiwaniem śladów przyszłości w przeszłości: Owen Hathereley i Hans Ulrich Obrist. W sobotę najpierw zabiorą głos artyści i pisarze, którzy w swoich pracach eksplorują futurystyczne tematy: Paweł Dunin-Wąsowicz, Ingo Niermann i Agnieszka Kurant. Po przerwie wystąpią Douglas Murphy i Mushon Zer-Aviv, zajmując się „historią przyszłości” w architekturze, urbanistyce i aktywizmie XX i XXI wieku.

A. 29 października (piątek) , godz. 19.00

19.00-19.15
wprowadzenie: Sebastian Cichocki (kurator Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie)

19.15-20.15
wykład I: Owen Hatherley (wykładowca, pisarz, krytyk architektury, Londyn) „A Guide to the New Ruins”
Owen Hatherely (wykładowca, pisarz, krytyk architektury, Londyn) opublikował latem 2010 roku swoją najnowszą książkę „A Guide to the New Ruins of Great Britain”, która to stanowi punkt wyjścia do jego wykładu o ruinach modernizmu Londynu i Warszawy. Hatherley opisuje metamorfozę, którą przeszła nowoczesna architektura – od narzędzia do transformacji życia codziennego do gloryfikacji neoliberalizmu i „urbanistycznej regeneracji”. Książka oparta jest o eseje-spacery koncentrujące się na kilku brytyjskich miastach. Ta sama metoda zostanie zastosowana wobec Warszawy, którą to Hatherley regularnie odwiedzał w 2010 roku.
Sugerowane lektury:
Owen Hatherely "A Guide to the New Ruins of Great Britain"
Owen Hatherely "Militant Modernism"

20.20 - 21.30
wykład II Hans Ulrich Obrist
Hans Ulrich Obrist (kurator, pisarz, historyk sztuki, obecnie Dyrektor Projektów Międzynarodowych w Serpentine Gallery w Londynie) jest autorem licznych wystaw i projektów wydawniczych związanych z poszukiwaniem "formuły" dla przyszłości etc. Pierwszą wystawę Obrist zorganizował w wieku 23 lat w swojej kuchni (m.in. z udziałem Christiana Boltanskiego), był autorem wystaw w samolotach, wystaw-książek, wystaw-instrukcji, założycielem Museum Robert Walser, autorem 24-godzinnych "maratonów" wywiadów z artystami. Jest obecnie jednym z najbardziej znanych kuratorów sztuki na świecie.
Sugerowana lektura:
Hans Ulrich Obrist "A Brief History of Curating"

21.30-22.40
film „Utopia London” reż. Tom Cordell
Po wykładach zaprezentowany zostanie polska premiera filmu „Utopia London” Toma Cordella, o powojennej architekturze Londynu i agonii modernistycznego optymizmu, który ogarnął brytyjskich urbanistów i architektów w latach 60.

Trailer filmu:

Film w angielskiej wersji językowej, bez tłumaczenia.

B. 30 października (sobota), godz. 18.00

18.00 – 18.25
wykład I: Paweł Dunin-Wąsowicz, „Warszawa fantastyczna”
Od kilku już lat Paweł Dunin-Wąsowicz - publicysta, krytyk literacki, wydawca, redaktor naczelny „Lampy” - pracuje nad publikacją poświęconą wizjom przyszłości bądź też alternatywnej współczesności miasta Warszawy, kreowanej przez pisarzy. Zbiera legendy, opisy nieistniejących budynków, futurystyczne wizje - jak ten z książki Jana Łady "Antychryst" z 1926 roku: "Rządy plutokratyczne, zwyciężywszy z trudnością opór komunistów, zdecydowały się na przekształcenie Warszawy na miasto wyłącznie przemysłowe i robotnicze, przenosząc stolicę do Krakowa."
Książka Dunina-Wąsowicza„ Warszawa fantastyczna” powstaje w oparciu o około 200 przykładów literackich z dzieł z XIX, XX i XXI wieku.
Lektury sugerowane przez Pawła Dunina-Wąsowicza:
Michał Łukaszewicz „Warszawska Atlantyda”
Rafał Nowakowski „Rdza”
Maciej Lepianka „I w następnym dniu”

18.25 – 18.50
wykład II: Ingo Niermann „Theme Communities”
Ingo Niermann (pisarz, dziennikarz, redaktor serii „Solutions”, Berlin) pisze o swoim wykładzie: „W odróżnieniu od dawnych społeczności, partycypacja nie jest obowiązkowa. Przypomina dziś raczej sesję bilardu, w której uczestnicy mogą pominąć tak wiele ruchów jak tylko chcą, by po jakimś czasie na nowo włączyć się do gry. Samowystarczalne osiedla różnią się od siebie nie tylko lokalizacją, ceną i architektoniczną klasą, ale i „tematem”. Może to być: Running City, Smoking City, Fat City, Vegan City, Dance City, Family City, Cat City, Dog City, IQ 130+ City, Star Trek City, Michael Jackson City, Gothic City, Versace City, Death City €Ś Demokracja pozostawia obywatelom wybór pomiędzy różnymi partiami w ramach jednego rządu. „Społeczności tematyczne” pozwalają na wybór pomiędzy różnymi modelami rządu. To kolejny poziom wolności, otwarte współzawodnictwo pomiędzy systemami.”
Lektury sugerowane przez Ingo Niermanna:
„Solution 1-10: Umbauland”
„Solution 9: The Great Pyramid”
„Solution 186-195: Dubai Democracy”

19.15 – 19.40
wykład III: Agnieszka Kurant „Black Swans, Portable Holes, Intelligent Clouds. Invisibility and Heterochronia”
Agnieszka Kurant (artystka, mieszka i pracuje w Warszawie) opowie o swoich projektach kuratorskich i artystycznych mających związek z prognozowaniem przyszłości, jak i opartych o współpracę z naukowcami i użyciem materiałów "jutra". Kurant opowiadała w jednym z wywiadów: „Wiele lat temu zafascynowała mnie historia o tym, jak Orson Welles w 1938 roku w USA wyemitował w programie radiowym słuchowisko oparte na Wojnie Światów H.G. Wellsa. Większość słuchaczy potraktowała je jako rzeczywistość i wybuchła masowa histeria z powodu lądowania kosmitów. Byłam pod dużym wrażeniem tego, jak dużą siłę rażenia może mieć komunikat, który zmienia się w plotkę. Philippe Parreno i Nicolas Bourriaud mówią o tzw. produkowaniu rzeczywistości. Wystarczy często zmienić jeden parametr, aby fikcja stała się realnością.”
Lektury sugerowane przez Agnieszkę Kurant:
Nassim Taleb „Black Swan”
Philip K. Dick „Last Interviews”
Bruce Sterling „Shaping Things”
Jean Yves Jouannais „Artistes sans oeuvres”
Enrique Vila-Matas „El viaje vertical”
Paul Virillo „Ce qui arrive”

przerwa 19.40 – 19.50

19.50 – 20.15
wykład IV: Douglas Murphy „Can Architecture Fail Better?”
Douglas Murphy (krytyk architektury z Londynu) opowie o losach modernizmu jako całościowego planu zmieniającego struktury europejskich miast, z którego to losów można wyciągnąć pouczające wnioski na przyszłość. „Modernistyczny projekt był często krytykowany za zbytnio za naiwny optymizm, ślepą wiarę w doniosłość swej misji, ale należy dodać że wzniesienie każdego budynku jest aktem wiary i optymizmu. Chciałbym omówić momenty w którym możemy wiele nauczyć się i wyciągać wnioski z istotnych momentów kiedy kultura architektoniczna spotyka się z melancholijnym spojrzeniem, oraz gdy pewne porażki i katastrofy architektury modernistycznej mogą wytyczyć nowe kierunki na przyszłość, mimo, a może nawet z powodu, beznadziei obecnej sytuacji”.
Lektury sugerowane przez Douglasa Murphy'ego:
Brian Dillon „Decline and Fall” Frieze, kwiecień 2010
Filmy Patricka Keillera
Kohlmaier & von Sartory „Houses of Glass”

20.15 – 20.40
wykład V: Mushon Zer-Aviv „Getting Intimate with Invisible Audience”
Mushon Zer-Aviv opowie o teraźniejszości i przyszłości użytkowania przestrzeni publicznej oraz profilach różnych jej „użytkowników”. Zel-Aviv jest projektantem i aktywistą z Tel Awiwu, mieszkającym obecnie w Nowym Jorku. Założył m. in. studio graficzne Shual.com. Zajmuje się politycznym i społecznym aspektem praktyki dizajnerskiej, a także zastosowaniem nowych mediów w działalności aktywistycznej. Projektant pisze: „Nowe technologie poszerzają nasze zdolności pamiętania i transmitowania historii, poprzez szeroką dystrybucję obrazów i tekstów. Proces ten trwale modyfikuje nasz stosunek do przeszłości. Paradoksalnie, ten pęd ku technologiom przyszłości sprawia, że jesteśmy coraz bardziej opętani przez przeszłość. Czy możemy więc nauczyć maszyny zapominania i wybaczania? Wykład Mushona Zer-Aviva o nowej przestrzeni publicznej uzupełniony jest o warsztaty (w niedzielę 31 października).
Lektury sugerowane przez Mushona Zer-Aviva:
Mushon Zer-Aviv „Getting Intimate with Invisible Audience” (www.mushon.com)
South Park, epizode „You Have 0 Friends”
Michel Foucault „Nadzorować i karać”
Księga Rodzaju, Stary Testament

20.40 – 21.20

Dyskusja: moderowana przez Agatę Pyzik (krytyk, dziennikarka, współpracuje z Fundacją Bęc Zmiana). Oprócz panelistów z sesji 30 października, w dyskusji weźmie udział również Owen Hatherley.

Zobacz także:

Inne wydarzenia z tego cyklu: