Pole sztuki jako fabryka społeczna
Podział pracy, formy kapitałów i systemy eksploatacji we współczesnej produkcji kulturowej
rys. Krzysztof Bielecki
Uczestnikom oraz publiczności konferencji Wolny Uniwersytet Warszawy postawi zasadnicze pytanie: czy w przypadku pola sztuki możemy mówić o wyzysku?
Wolny Uniwersytet Warszawy pole sztuki bada niczym fabrykę społeczną, która w specyficzny sposób organizuje podział pracy oraz systemy dystrybucji wypracowanych kapitałów (pieniędzy, kontaktów społecznych, prestiżu). WUW przyjmuje, że praca artystyczna odbywa się w sieciach kooperacji, które obejmują nie tylko artystki, ale też administratorów, asystentki czy kuratorów. Pomiędzy tymi kategoriami, a także wewnątrz nich, mamy do czynienia ze znaczącymi nierównościami, których istnienie jest już wiedzą powszechną. Właściwie każda obserwatorka czy uczestnik pola sztuki są świadomi, że bogactwo i prestiż artystycznych gwiazd sąsiaduje z biedą większości artystów czy zupełną niewidocznością rzesz anonimowych asystentek.
Wolny Uniwersytet Warszawy nie poprzestaje jednak na diagnozie nierówności, a raczej zastanawia się nad jej przyczynami oraz strukturalnymi mechanizmami jej reprodukcji. Badanie systemów eksploatacji stara się wykazać, że bogactwo i prestiż niektórych powstaje kosztem biedy i anonimowości wielu. W takiej sytuacji pojawia się szereg pytań o to, kto kogo eksploatuje, w jaki sposób ta eksploatacja przebiega oraz dlaczego eksploatowani się na tę sytuację zgadzają.
Są to kwestie kontrowersyjne, szczególnie na polu sztuki, na którym dominuje ideologia artystycznego talentu, wedle której zwycięzcy symbolicznej konkurencji są kowalami własnego sukcesu, a jej przegrani są sami sobie winni. Uczestnicy konferencji poddadzą w wątpliwość zwyczajowe uzasadnienia istniejących nierówności, zadając fundamentalne pytanie o moralną ekonomię sztuki. Konferencja skupi się na polu sztuki, jednak rozważania WUWu przyjmują szerszą perspektywę, zakładając, że systemy eksploatacji charakterystyczne dla produkcji kulturowej są też symptomatyczne dla neoliberalnego kapitalizmu.
Konferencja będzie okazją do pierwszej publicznej prezentacji wstępnych wyników badań empirycznych „Podział pracy oraz związanej z nią dystrybucji kapitałów społecznych i ekonomicznych w polu sztuk wizualnych we współczesnej Polsce”, prowadzonych przez Wolny Uniwersytet Warszawy w 2013 i 2014 roku. Na podstawie badań powstanie raport o społecznych i ekonomicznych warunkach produkcji kultury w Polsce, który zostanie opublikowany pod koniec 2014 roku.
Program: http://issuu.com/beczmiana/docs/pl_ost
Prowadzenie konferencji i kierownicy merytoryczni projektu / Convenors of the conference and directors of the research project: dr Michał Kozłowski, dr hab. Jan Sowa, Kuba Szreder
Kierownicy administracyjni projektu / Administrative directors of the project: Szymon Żydek i Bogna Świątkowska
Zespół badawczy projektu / Research team of the project: Krzysztof Bielecki (identyfikacja wizualna), Joanna Figiel, dr Mirosław Filiciak, Dorota Grobelna, dr Mikołaj Iwański, dr Anna Zawadzka
Inicjatorzy badań oraz organizatorzy konferencji / Initiators of the project and conference organisers: Wolny Uniwersytet Warszawy / Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana
Partnerzy / Partners: Fundacja Projekt: Polska, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, British Council w Warszawie, Ambasada Królestwa Niderlandów w Polsce, Ośrodek Kultury Francuskiej i Studiów Frankofońskich Uniwersytetu Warszawskiego
Badanie realizowanej jest we współpracy z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Obserwatorium Kultury.