Między „starą rzeczowością” a „naiwnym konceptualizmem”
Sympozjum wokół „Zapisu” Zofii Rydet

  • Między „starą rzeczowością” a „naiwnym konceptualizmem”

    Zofia Rydet, zdjęcie z cyklu „Zapis socjologiczny”, 1978-1990, dzięki uprzejmości Fundacji im. Zofii Rydet

Gdy Zofia Rydet rozpoczynała pracę nad cyklem, który później zostanie nazwany „Zapisem socjologicznym”, prawdopodobnie nie wyobrażała sobie, że projekt tak ją pochłonie. W jego ramach fotografowała mieszkańców Polski w wnętrzach lub na progach ich domów, gromadząc ogromne, liczące kilkanaście tysięcy negatywów archiwum twarzy, wnętrz, przedmiotów, obrazów. Projekt pochłonął ją bez reszty, do tego stopnia, że nigdy nie zdążyła nadać mu ostatecznego kształtu, ani w postaci książki, ani wystawy — zawsze było jeszcze miejsce, które chciała odwiedzić, ludzie, których chciała sfotografować.

Nigdy nie podkreślałam typowo utylitarnego charakteru „Zapisu”, wręcz przeciwnie, twierdzę, że ten dokument wykracza poza swoje ramy i może być różnie interpretowany. I kto wie, czy nie jest to najlepsze, co po mnie zostanie.

Ze względu na fakt, że nie był nigdy pokazany w odpowiednio obszernym wyborze, projekt Zofii Rydet pozostał owiany mitem. Właśnie to ma zmienić sympozjum towarzyszące wystawie „Zofia Rydet. Zapis, 1978-1990", przywracając „Zapis" do użycia, zarówno jako przedmiot szeroko rozumianej interpretacji, jak i teorii fotografii. Chodzi o to, by skontekstualizować i zinterpretować opus magnum Rydet z różnych punktów widzenia, otwierając je na dalsze dociekania. Sama twórczyni miała zresztą kłopot z zaklasyfikowaniem swojego dzieła, czy jest ono dziełem artystycznym, naukowym, a może przede wszystkim świadectwem czasu?

Należy jednak zaznaczyć, że „skontekstualizować i zinterpretować” nie powinno być odczytywane jako „zalegitymizować w polu sztuki”. Zofia Rydet wkroczyła w pole sztuki, lub fotografii artystycznej, z obszaru praktyk wernakularnych – Gliwickiego Towarzystwa Fotograficznego, które wydało inne istotne postaci, takie jak Jerzy Lewczyński. Tę genealogię traktujemy jako przypomnienie, że fotografii nie sposób definiować w czysto estetycznych kategoriach nie dokonując gwałtownego odcięcia szerszego kontekstu, w którym jest zanurzona. Właśnie dlatego uczestnicy sympozjum reprezentują szerokie spektrum podejść do fotografii: byśmy mogli spojrzeć na „Zapis" nie tylko w kategoriach sztuki i historii fotografii, lecz także obiektu teoretycznego, który pozwoli nam powiedzieć więcej o fotografii jako praktyce społecznej i narzędziu poznania, jako technologii obrazowania i (wizualnym) sposobie myślenia, a także o roli fotografii w (re)konstruowaniu i (re)prezentowaniu innego, a także o znaczeniu prób zarchiwizowania świata.

8 stycznia 2016 (piątek)

15.30-15.40    Sebastian Cichocki, Karol Hordziej – przywitanie gości i otwarcie konferencji
15.50-16.30    Ewa Klekot – Między etnograficznością a kulturą materialną
16.40-17.20    Abigail Solomon-Godeau – Artystka, dzieło, korpus i archiwum. Przemyśleć fotograficzną spuściznę Zofii Rydet
17.30-18.10    Krzysztof Pijarski – Zobaczyć społeczeństwo, pokazać wspólnotę. „Fotografia socjologiczna" a „Zapis" Zofii Rydet
18.30-19.00    Pokaz filmu „Nieskończoność dalekich dróg" Andrzeja Różyckiego

9 stycznia 2016 (sobota)

12.15-12.20    Krzysztof Pijarski – przywitanie i otwarcie drugiego dnia
12.30-13.10    Anna Beata Bohdziewicz – Wędrówki z Zofią Rydet
13.20-14.00    Agnieszka Pajączkowska – „Zapis Socjologiczny". Praca w terenie

Przerwa obiadowa

15.30-16.10    Regis Durand – Zapisywać / opowiadać / myśleć
16.20-17.00    Helen Petrovsky – Badanie fotograficznego znaku
17.10-17.50    Łukasz Zaremba – Obrazy o obrazach
18.00-19.00    Diaporama „Świat uczuć i wyobraźni" Zofii Rydet

Anna Beata Bohdziewicz

Fotografka, publicystka i kuratorka wystaw. Studiowała archeologię polską, a następnie etnografię na Uniwersytecie Warszawskim. Przez kilka lat pracowała w filmie, między innymi jako asystentka na planie filmowym oraz druga reżyser. Jej najsłynniejszą pracą fotograficzną pozostaje „Fotodziennik, czyli piosenka o końcu świata", realizowany od 1982 roku do dziś. Jak twierdzą niektórzy krytycy, można go porównać do „Zapisu” Zofii Rydet. Mieszka i pracuje w Warszawie.

Regis Durand

Krytyk i teoretyk fotografii, niezależny kurator. Autor wielu tekstów poświęconych fotografii, zebranych między innymi w tomach „Essais sur l’expérience photographique" („Eseje o doświadczeniu fotograficznym", trzy tomy: 1990, 2002, 2006). „Images-mondes. De l’événement au documentaire" („Obrazy-światy. Od wydarzenia do dokumentu", 2007) to zapis jego dialogu z historykiem sztuki Paulem Ardenne. W swojej karierze był wykładowcą uniwersyteckim, dyrektorem Centre National de la Photographie oraz Galerie Nationale du Jeu de Paume w Paryżu.

Ewa Klekot

Antropolożka i tłumaczka, wykłada w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego i School of Form w Poznaniu. Zajmuje się antropologicznymi badaniami dziedzictwa i muzeum, a także antropologią dizajnu i sztuki, a zwłaszcza społecznym konstruowaniem sztuki ludowej i prymitywnej, materialnością rzeczy uznawanych za dizajn, sztukę, zabytek, eksponat muzealny, oraz zagadnieniami społecznie różnicującego potencjału sztuki (kicz); członkini rady redakcyjnej „Ethnologia Europaea” i redakcji „Zbioru Wiadomości do Antropologii Muzealnej”.

Adam Mazur

Kurator, krytyk i historyk fotografii. Redaktor naczelny magazynu Szum. Autor „Historii fotografii w Polsce 1839-2009" (2010), „Decydujący moment. Nowe zjawiska w fotografii polskiej po 2000 roku" (2012). Kurator wystaw „Nowi Dokumentaliści" (2006) oraz „Świat nie przedstawiony. Dokumenty polskiej transformacji po 1989 roku" (2012).

Agnieszka Pajączkowska

Doktorantka Instytutu Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego. Fotografka i animatorka kultury. Prowadzi warsztaty fotograficzne dla dzieci, młodzieży i dorosłych. Razem ze Stowarzyszeniem „Katedra Kultury" realizuje działania społeczne i artystyczne, miejskie i lokalne.

Helen Petrovsky

Kierowniczka Katedry Estetyki Instytutu Filozofii Rosyjskiej Akademii Nauk. W polu jej zainteresowań badawczych znajdują się filozofia współczesna, studia wizualne, literatura północnoamerykańska i kultura. Autorka „Neproiavlennoe: Ocherki po filosofii fotografii" („Nieoczywiste. Eseje o filozofii fotografii", 2002), „Antifotografiia" („Antyfotografia", 2003, 2015), „Teoriia Obraza" („Teoria obrazu", 2010), oraz „Chto ostaetsya ot iskusstva" („Co zostaje ze sztuki", 2015; napisana wspólnie z Olegiem Aronsonem). Od 2002 roku jest redaktorką naczelną pisma Sinij Divan.

Krzysztof Pijarski

Artysta posługujący się medium fotografii, historyk sztuki, tłumacz. Adiunkt w Szkole Filmowej w Łodzi. Autor przekładu tekstów Allana Sekuli na język polski. Redaktor tomu „Archiwum jako projekt" (2011). Autor książki „(Po)nowoczesne losy obrazów. Thomas Struth / Allan Sekula" (2013). Redaktor pisma „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej”.

Ulrich Pohlmann

Kustosz kolekcji fotograficznej Müchner Stadtmuseum, historyk fotografii i wystawiennictwa fotograficznego. Kurator wielu wystaw, od Barbizończyków po Stefana Mosesa, od albumów fotograficznych żołnierzy niemieckich czasów drugiej wojny światowej po wystawy fotograficzne Photokina. Zajmował się również aktem męskim oraz fotografią kobiet, był także kuratorem dużej wystawy Stanisława Ignacego Witkiewicza. Autor wielu tekstów w katalogach i zbiorach.

Abigail Solomon-Godeau

Krytyczka, kuratorka i historyczka fotografii, feministka. Emerytowana profesor University of Californa at Santa Barbara. Autorka słynnej „Photography at the Dock: Essays on Photographic History, Institutions, and Practices" (1991). Obecnie przygotowuje do druku monografię pod tytułem „The Face of Difference: Gender, Race and the Politics of Self-Representation". Publikowała w takich pismach, jak „Art in America”, „Artforum”, „Afterimage”, „October”, czy „Screen”.

Łukasz Zaremba

Badacz wizualności, związany z Muzeum Sztuki w Łodzi i Instytutem Kultury Polskiej UW, redaktor pisma „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej”, tłumacz, interesuje się konfliktem w sferze wizualnej i teoriami obrazu.

Zobacz także:

Wystawa i inne archiwalne wydarzenia towarzyszące:

DzieńGodzinaNazwa wydarzeniaMiejsce wydarzenia
18:00 Wydarzenie „Świat uczuć i wyobraźni” Zofii Rydet - diaporama Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Emilia
ul. Emilii Plater 51, Warszawa