Macki, łuski i ogony – potwory i hybrydy w dobie antropocenu
Wykład dr Joanny Bednarek
Dorota Jurczak, "Ptak Meduza", 2004, dzięki uprzejmości artystki i Corvi-Mora, Londyn
Co hybrydyczność i potworność mają wspólnego z antropocenem?
Potworność, rzucająca wyzwanie istniejącym podziałom kategorialnym, tyleż je kwestionuje, co powołuje do życia. Jako taka zawsze mówi nam coś na temat porządku, normy, słowem: natury. Znaczenie tego pojęcia zmienia się; czym innym jest natura starożytna, czym innym natura średniowieczna czy nowoczesna. Jeśli rację ma Bruno Latour, dla nowoczesności kluczowy jest podział na świat ludzki, społeczny, i świat natury: stanowi on jednak tylko jedną, bardziej widoczną część tego, co nazywa on nowoczesną konstytucją. Druga część to obszar niepohamowanego, niemożliwego wcześniej wytwarzania hybryd.
Nowoczesność produkuje więc hybrydy na niespotykaną wcześniej skalę, ale tylko dzięki zakryciu i zniekształceniu prawdziwego charakteru tego procesu. Antropocen natomiast – jeśli uznać go za epokę, która definitywnie kładzie kres naturze, usuwając nowoczesny podział na dwa światy – każe nam zmierzyć się nie tylko z coraz intensywniejszym mnożeniem hybryd, ale i z jego jawnością, która stanowi wyzwanie tak praktyczne, jak teoretyczne.
Joanna Bednarek (ur. 1982)
filozofka, tłumaczka, pisarka, członkini redakcji „Praktyki Teoretycznej” i współpracowniczka Pracowni Pytań Granicznych UAM w Poznaniu, publikowała m.in. w „Krytyce Politycznej” i „Czasie Kultury”. Autorka książek: „Polityka poza formą. Ontologiczne uwarunkowania poststrukturalistycznej filozofii polityki” (2012) i „Linie kobiecości. Jak różnica płciowa przekształciła literaturę i filozofię?” (Fundacja na Rzecz Myślenia im. Barbary Skargi, 2016) i „Życie, które mówi. Nowoczesna wspólnota i zwierzęta” (Fundacja na Rzecz Myślenia im. Barbary Skargi, 2017, w przygotowaniu). Teksty literackie publikowała w „Czasie Kultury”, „Wakacie” i „FA-arcie”. Członkini Kapituły Górnośląskiej Nagrody Literackiej Juliusz.