Kijowskie Biennale 2023
Lekcje muzealne z wojny w Ukrainie. Debata na temat wniosków wyciągniętych z wojny w Ukrainie dotyczących bezpieczeństwa dziedzictwa kulturowego i zbiorów w Polsce
Grafika: Stefaniia Bodnia i Aliona Ciobanu
W ramach Kijowskiego Biennale 2023 pod hasłem „Forum Muzeów. Ukraińskie i polskie muzea w czasie rosyjskiej inwazji: doświadczenie, współpraca, solidarność” zapraszamy na debatę „Lekcje muzealne z wojny w Ukrainie. Debata na temat wniosków wyciągniętych z wojny w Ukrainie”, dotyczącą bezpieczeństwa dziedzictwa kulturowego i zbiorów w Polsce.
Podczas debaty zostaną poruszone kwestie bezpieczeństwa zbiorów i ogólnie zabytków ruchomych i nieruchomych w Polsce. Będą dyskutowane w świetle trwającej napaści Rosji na Ukrainę.
Na celowniku zbrojnej agresji rosyjskiej znalazły się zabytki i symbole kulturowe Ukrainy. To dobrze znana, także z polskiej historii, metoda osłabiania tożsamości narodowej i tkanki społecznej, stosowana przez najeźdźców, kolonizatorów, imperia. Systemowe rozwiązania dotyczące zabezpieczeń dziedzictwa kulturowego od dekad pozostawały w Europie w lamusie biurokratycznych procedur i rozporządzeń, w dużym stopniu fikcyjnych.
Wojna w Ukrainie obudziła nas z letargu. W dyskusji nad możliwymi rozwiązaniami w tym zakresie, rozmowie o tym, co jest możliwe, a co wydaje się niezwykle trudne, wezmą udział profesjonaliści na co dzień zajmujący się tą tematyką: dr Paulina Florjanowicz, dyrektorka Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, dr Katarzyna Góralczyk, dyrektorka Instytutu Bezpieczeństwa Dziedzictwa, dr hab. Marta Szuniewicz-Stępień, profesorka w Akademii Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte na Wydziale Dowodzenia i Operacji Morskich.
Rozmowę poprowadzi dr Piotr Rypson, przewodniczący ICOM Polska.
dr Piotr Rypson
Kurator wystaw, historyk literatury i kultury. Przewodniczący Komitetu Narodowego Międzynarodowej Rady Muzeów ICOM Polska. Specjalizuje się w sztuce awangardy, badaniach nad pograniczami literatury i sztuki w epokach danych i współczesności oraz zapisami wizualnymi czasu Zagłady. Autor wielu wystaw, m.in. Galerii Sztuki XX i XXI wieku oraz Krzycząc: Polska! Niepodległa 1918 (obydwie w Muzeum Narodowym w Warszawie, w 2013 i 2018 roku). Autor kilkunastu książek i blisko 300 publikacji. Kurator trwającej obecnie wystawy podziemnego archiwum Getta Warszawskiego (Archiwum Ringelbluma) w monachijskim Documentation Centre for the History of National Socialism.
dr hab. Marta Szuniewicz-Stępień, prof. AMW
Naukowo i dydaktycznie związana z Wydziałem Dowodzenia i Operacji Morskich Akademii Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte w Gdyni, obecnie profesorka uczelniana w Zakładzie Bezpieczeństwa Międzynarodowego. Kierowniczka studiów podyplomowych na kierunku ochrona dóbr kultury w sytuacjach kryzysowych i konfliktach zbrojnych, realizowanych w Akademii Marynarki Wojennej. Prowadzi szkolenia dla przedstawicieli Ministerstwa Obrony Narodowej i Sił Zbrojnych RP oraz studentów cywilnych. Podczas nich zajmuje się tematyką międzynarodowego prawa humanitarnego, w tym ochrony dóbr kultury w czasie konfliktu zbrojnego. Autorka kilkudziesięciu publikacji naukowych z zakresu prawa międzynarodowego publicznego, w szczególności prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych oraz ochrony osób i dóbr kultury w konfliktach zbrojnych. Jest także współautorką i współredaktorką cyklu publikacji Ochrona dóbr kultury w sytuacjach kryzysowych i konfliktach zbrojnych (Gdynia 2022), będących zwieńczeniem projektu finansowanego ze środków EOG. Członkini Komisji Upowszechniania Międzynarodowego Prawa Humanitarnego Konfliktów Zbrojnych przy Zarządzie Głównym PCK oraz Rady Naukowej czasopisma naukowego „Międzynarodowe prawo humanitarne”.
dr Katarzyna Góralczyk
Ekspertka ds. bezpieczeństwa kultury, wykładowczyni w Katedrze Krajobrazu i Dziedzictwa Kulturowego na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie, studiów podyplomowych Akademia Dziedzictwa w Krakowie oraz studiów podyplomowych na kierunku konserwacja zabytków architektury i urbanistyki na Politechnice Krakowskiej. Dyrektorka Instytutu Bezpieczeństwa Dziedzictwa, członkini: Obywatelskiego Komitetu Ratowania Krakowa, Polskiego Komitetu Błękitnej Tarczy, Polskiego Komitetu Narodowego Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS , ICOM Polska, Komisji Upowszechniania Międzynarodowego Prawa Humanitarnego Konfliktów Zbrojnych przy Zarządzie Głównym PCK oraz ekspertka Centrum Badań nad Terroryzmem Collegium Civitas im. Krzysztofa Liedela. Prowadzi badania naukowe w obszarze bezpieczeństwa i ochrony dziedzictwa kulturowego ze szczególnym uwzględnieniem ochrony dóbr kultury na wypadek sytuacji kryzysowej i wojny. Inicjatorka i organizatorka licznych przedsięwzięć społecznych i kulturalnych, a także szkoleń, warsztatów i konferencji, w tym Kongresu Bezpieczeństwa Dziedzictwa KOBED. Członkini zespołu ds. ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych w Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków w Krakowie. Pomysłodawczyni i kierowniczka projektu „Międzysektorowe wyzwania: specjalista ds. ochrony dóbr kultury na wypadek sytuacji kryzysowej i wojny – opracowanie programu studiów podyplomowych, dedykowanych pracownikom działającym na pograniczu dziedzin”, finansowanego w ramach Mechanizmu Finansowego EOG na lata 2014–2021 Program Edukacja.
dr Paulina Florjanowicz
Archeolożka, ekspertka w zakresie zarządzania dziedzictwem kulturowym. Od 2023 roku dyrektorka Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, w latach 2016–2022 dyrektorka Departamentu Dziedzictwa Kulturowego MKiDN odpowiedzialna za nadzór nad muzeami i politykę pamięci. Współautorka i główna koordynatorka PW „Niepodległa” (2017–2022). Od dwudziestu lat związana zarówno z organizacjami pozarządowymi (m.in. Fundacja im. Stefana Batorego), jak i instytucjami publicznymi sektora kultury (m.in. Narodowe Centrum Kultury, Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, Narodowy Instytut Dziedzictwa, którego była dyrektorką w latach 2011–2013). Członkini licznych krajowych i europejskich paneli eksperckich m.in.: w 2012 roku przewodnicząca Grupy Refleksyjnej „UE i dziedzictwo kulturowe”, w latach 2007–2010 koordynatorka Europejskich Dni Dziedzictwa w Polsce, ekspertka Europejskiej Rady Archeologicznej EAC, w latach 2019–2021 członkini jury Europejskiej Stolicy Kultury, od 2022 roku członkini panelu ekspertów Europejskiego Znaku Dziedzictwa, członkini Międzynarodowego Komitetu ICOM ds. Bezpieczeństwa Muzeów (ICMS). Ewaluatorka w programach UE z zakresu edukacji i kultury, wykładowczyni akademicka w obszarze zarządzania dziedzictwem i muzeologii, ekspertka w zakresie polityki kulturalnej, muzealnictwa, polityki pamięci, zwalczania przestępczości przeciw zabytkom oraz społeczno-ekonomicznego oddziaływania dziedzictwa kulturowego.