Karkowski - Xenakis
Wydarzenie w ramach cyklu \"Co słychać\"

  • Karkowski - Xenakis

    Persepolis, źródło: Wikimedia Commons, http://commons.wikimedia.org/wiki/Persepolis#mediaviewer/File:Apadana_palace_persepolis.JPG

Pomysł, aby na jednym koncercie wykonać muzykę Zbigniewa Karkowskiego i Iannisa Xenakisa, powstał w grudniu ubiegłego roku, po śmierci polskiego kompozytora. Wydawał się oczywisty i naturalny, choć domeną Karkowskiego była muzyka noise i rzadko występował poza kontekstem tej sceny.

Argumentów przemawiających za takim zestawieniem jest wiele. W 1989 roku Karkowski był na rezydencji w Les Ateliers UPIC, centrum rozwoju i promocji systemu kompozycji komputerowej, stworzonego i używanego przez Xenakisa. Uczestniczył też w kilku jego wykładach na Université de Paris I. Wielokrotnie przyznawał, że doświadczenie to było dla niego kształtujące, nazywał Xenakisa „prawdziwym wizjonerem” i „nauczycielem innym od wszystkich”. Wiele lat później zainicjował projekt poświęcony Persepolis (1971), w ramach którego autorskie remiksy elektroakustycznej epopei Xenakisa przygotowali m.in. Otomo Yoshihide, Ryoji Ikeda, Merzbow i Francisco Lopéz. Owocem projektu, powstałego pod patronatem Xenakisa, jest wydany w 2002 roku dwupłytowy album zawierający oryginalną kompozycję Xenakisa oraz jej dziewięć reinterpretacji – w tym „Doing by Not Doing” samego Karkowskiego.

Obu kompozytorów łączyło podobne podejście do dźwięku, Karkowski chętnie wykorzystywał typowe dla Xenakisa procedury stochastyczne, w muzyce elektronicznej osiągał efekty brzmieniowe często nieodległe od kompozycji Xenakisa.
James Harley, autor książki Xenakis: His Life in Music i były uczeń greckiego kompozytora, widzi w Karkowskim jednego z jego bezpośrednich spadkobierców.

Zdecydowanie mniej oczywiste (i przez to bardziej kuszące) jest zainteresowanie Karkowskiego drugą, „antyczną” stroną twórczości autora Orestei – ową archaiczną surowością nawiązań do najstarszej greckiej kultury mykeńskiej, ale także tradycyjnej sztuki japońskiej, silnie obecną zwłaszcza w utworach na chór i perkusję Xenakisa.

Program koncertu krzyżuje te wątki: łączy abstrakcyjną, ale niezwykle intensywną i zmysłową muzykę elektroakustyczną Karkowskiego z ascetycznie rytualnymi kompozycjami perkusyjnymi Rebonds A i B Xenakisa z lat 1987-88. Punktem kulminacyjnym wieczoru będzie Encumberance na chór i elektronikę Karkowskiego, utwór skomponowany w 2009 roku na zamówienie Antoniego Beksiaka i Międzynarodowego Spotkania Wokalnego „Gębofon”.

Program:

Iannis Xenakis – Rebonds A na perkusję solo | 8’
Zbigniew Karkowski – Doing by Not Doing
(remiks Persepolis Xenakisa) na taśmę | 15’
Iannis Xenakis Rebonds B na perkusję solo | 6’
***
Zbigniew Karkowski – Encumberance na zespół wokalny i live electronics | 40’

Koncert jest zapowiedzią europejskiego projektu badającego estetyczne związki twórczości Zbigniewa Karkowskiego i Iannisa Xenakisa, a także muzykę instrumentalną polskiego kompozytora kojarzonego przede wszystkim z muzyką elektroniczną. Kuratorką wydarzenia zaplanowanego na rok 2015 jest Monika Pasiecznik, organizatorem — agencja Sonora.

Zwiastuje także przyszłoroczne Międzynarodowe Spotkanie „Turning Sounds”, które przedstawi polską premierę tego przedsięwzięcia, obejmie też rozmaite powiązania stylistyczne bruityzmu i noise osnute wokół postaci Karkowskiego. Kuratorem jest Antoni Beksiak.
 

(tekst: Monika Pasiecznik)

Zbigniew Karkowski (1958-2013) – polski kompozytor, improwizator, artysta multimedialny. Kompozycję studiował w Krakowie, Göteborgu i Hadze oraz na kursach m.in. Centre Acanthes w Avignonie. Tworzył przede wszystkim muzykę elektroakustyczną i sztukę dźwięku, ale także kompozycje na instrumenty akustyczne, kwartet smyczkowy czy orkiestrę. Od 1994 roku mieszkał w Tokio. Był czołowym twórcą muzyki noise. Występował z najważniejszymi osobistościami sceny muzyki eksperymentalnej i improwizowanej. Członek wieku formacji, m.in. „The Hafler Trio” i „Sensorband” (razem z Edwinem van der Heidne i Atau Tanaką stworzył soundband – gigantyczny instrument o powierzchni 120m² pod postacią sieci z lin okrętowych, wyposażony w sensory ruchu, na którym grało się wspinając się). Zmarł w Peru na raka trzustki.

Iannis Xenakis (1922-2001) – grecki kompozytor, architekt, inżynier budownictwa lądowego. Urodził się w Braila w Rumunii. W Atenach ukończył studia na Politechnice. Skazany na śmierć w procesie politycznym, w 1947 roku wyemigrował do Paryża. Kompozycję studiował pod kierunkiem Hermanna Scherchena w Gravesano i Oliviera Messiaena w Paryżu. W 1976 roku otrzymał doktorat w dziedzinie literatury i nauk humanistycznych. Współpracował jako architekt z Le Corbusierem, zaprojektował pawilon Philipsa na Wystawę Światową w Brukseli w 1958 roku. Zrealizował szereg multimedialnych dzieł łączących muzykę, architekturę i światło (seria Polytopes). Był twórcą muzyki stochastycznej, w kompozycji wykorzystywał rachunek prawdopodobieństwa i teorię zbiorów. Skomponował też szereg utworów nawiązujących do antycznej kultury greckiej.

Antoni Beksiak - kurator „Turning Sounds”, „Gębofonu” i „Ad Libitum”, krytyk muzyczny, twórca. Zajmuje się muzyką poważną, jazzową, pop i etniczną. Współzałożyciel Stowarzyszenia „Dom Tańca”, działającego na rzecz tradycyjnej muzyki i tańca Polski Centralnej. Autor analiz, audycji radiowych (w II programie PR i w dawnej Rozgłośni Harcerskiej), niegdyś redaktor działu w “Ruchu Muzycznym”. Coraz intensywniej oddaje się wokalistyce technik rozszerzonych, w Niewte odpowiada za cyfryzację rytmów mazurkowych. Gra w spektaklu Marty Górnickiej "Requiemmaszyna". Urodził się w 1972 roku w Warszawie, gdzie wciąż mieszka.

Miłosz Pękala (ur. 1981) – perkusista, współzałożyciel zespołów Hob Beat Percussion Duo oraz Kwadrofonik. Grę na perkusji studiował w Warszawie i Kopenhadze oraz na licznych kursach mistrzowskich. Wykonuje muzykę współczesną, etniczną i jazzową. Występował z francuskim European Percussion Ensemble, duńskimi zespołami Girasol i Perkurama, jak i formacją Mitch&Mitch, orkiestrą Kukla Band, a także grupą Ritmodelia. Laureat międzynarodowych konkursów. Na co dzień wykładowca Uniwersytetu Muzycznego im. Fryderyka Chopina.

Zespół wokalny „Gęba” – zespół powstał przy Spotkaniu Wokalnym „Gębofon” w 2009 i zadebiutował na „Tygodniu Litewskim” w Wigrach napisanymi dla zespołu Pięcioma pieśniami Arturasa Bumšteinasa. W tym samym roku Zbigniew Karkowski skomponował dlań monumentalny utwór Encumberance na dziewięciu wokalistów i live elctronics. „Gęba” poświęca się szerokiemu zakresowi repertuaru od muzyki pop po współczesną twórczość kompozytorską, a śpiewają w nim wokaliści o rozmaitym wykształceniu i doświadczeniach, od śpiewu tradycyjnego, przez bitboks i śpiew klasyczny po rozszerzone techniki wokalne. Efemeryczna działalność zespołu odbywa się w rytmie realizacji projektów. Skład podlega zmianom w zależności od potrzeb, zawsze jednak współtworzą go indywidualności warszawskiej (i nie tylko) wokalistyki.

Monika Pasiecznik (ur. 1981) – krytyczka muzyczna, kuratorka. Absolwentka teorii muzyki Akademii Muzycznej we Wrocławiu i polonistyki na Uniwersytecie Wrocławskim. Publikuje w muzycznej prasie polskiej i zagranicznej, a także w czasopismach ogólnohumanistycznych. Autorka książki o Stockhausenie Rytuał superformuły (Krytyka Polityczna 2011) oraz współautorka „Po zmierzchu. Eseje o współczesnych operach” (razem z Tomaszem Biernackim, Krytyka Polityczna 2012). W latach 2012-2014 redaktorka „Ruchu Muzycznego”. Prowadzi seminarium „Muzyka XX i XXI wieku” na podyplomowych studiach Wiedza o Kulturze IBL PAN. Archiwum opublikowanych tekstów i wywiadów dostępne na blogu http://pasiecznik.wordpress.com.

Dominik Kowalczyk (ur. 1969) - znany szerzej ze swojej solowej działalności  jako Wolfram. Gra muzykę elektroniczną, oscylującą pomiędzy stylistyką  ambient i noise, wplecioną w tło nietanecznych rytmów i pulsacji. Jego  utwory znalazły się na kilkunastu składankach (m.in.w magazynie The Wire).  Zajmuje się także komponowaniem muzyki teatralnej i filmowej oraz instalacji  dźwiękowych (prezentowanych m.in. podczas festiwalu Warszawska Jesień 2010 i Re:wizje 2010). Oprócz solowych projektów i tworzonych ad hoc składów,  Kowalczyk udziela się (wraz z Karolem Koszniecem, znanym z Setting The Woods on Fire i właścicielem labelu Monotype Rec Jakubem Mikołajczykiem) w formacji Komora A. Jest jednym z założycieli magazynu internetowego NEUROBOT, którego autorzy w latach 1998 - 2000 działali również jako trio o tej samej nazwie, grające elektroniczną muzykę improwizowaną. Występował m.in. z  takimi muzykami jak: Thomas Ankersmit, Alexei Borisov, Xavier Charles, Phil  Durrant, Facial Index, David Galbraith, Martin Koller, Robert Piotrowicz,  Keith Rowe, Ignaz Schick, Andrew Sharpley, Torben Tilly, Viön & Mem.
 

Inne wydarzenia z tego cyklu: